به گزارش ایکنا، در آیات متعدد قرآن کریم به مسائل سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است؛ مواردی نظیر اقتصاد و معیشت مردم و آثار اجتماعی و سیاسی توجه یا بیتوجهی به آن از سوی حکومتها، سبک زندگی اقتصادی مسئولان، رعایت نکات شرعی در معاملات، کمک به فقرا، اهمیت عدالت و شیوه مناسب حکومتداری.
همچنین اشاره به موضوعاتی همانند خمس، قرضالحسنه، زکات، ربا، رزق حلال، اهمیت کار و تلاش و تولید و سایر موضوعات نشاندهنده اهمیت این مقولات نزد خداوند متعال است. در این راستا بنا داریم در ایام ماه مبارک رمضان به بررسی آیات سیاسی و اقتصادی قرآن کریم و تفاسیر مربوط به آنها بپردازیم.
یکی از آیات قرآن که میتواند به مثابه یک دستورالعمل در عرصههای فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به کار گرفته شود آیه 36 سوره اسرا است که خداوند میفرماید: «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا؛ و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن، زيرا گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.»
این آیه به طور خاص در حوزه سیاسی و حکمرانی از اهمیت به سزایی برخوردار است و پایبندی به آن مانع بسیاری از تهمتها، دروغها، شایعهپراکنیها، سوءظنها و مجموعه بداخلاقیها و بیتقواییهای سیاسی در میان جریانها، احزاب، فعالان سیاسی، مسئولان کشور و رسانهها میشود و به سالمسازی فضای سیاسی، سوق دادن رقابتها به رقابتها سازنده و افزایش مسئولیتپذیری مجموعه فعالان عرصه سیاسی در قالب حکومتی و غیرحکومتی میانجامد.
در بخشی از تفسیر نمونه آیتالله مکارم شیرازی پیرامون این آیه آمده است که «الگوى شناخت در همه چيز، علم و يقين است و غير آن خواه، ظن و گمان باشد يا حدس و تخمين يا شک و احتمال، هيچكدام قابل اعتماد نيست. آنها كه بر اساس اين امور اعتقادى پيدا مىكنند، يا به قضاوت و داورى مىنشينند، يا شهادت مىدهند و يا حتى در عمل شخصى خود طبق آن رفتار مىكنند بر خلاف اين دستور صريح اسلامى گام برداشتهاند.
به تعبير ديگر نه شايعات مىتواند مقياس قضاوت و شهادت و عمل شود و نه قرائن ظنى و نه اخبار غير قطعى كه از منابع غير موثق به ما مىرسد.
در پایان آيه دليل اين نهى را چنين بيان میكند: «گوش و چشم و دل همگى مسئولند» و در برابر كارهایی كه انجام دادهاند از آنها سؤال مىشود؛ ان السمع و البصر و الفواد كل اولئك كان عنه مسئولا.
اين مسئوليتها به خاطر آن است كه سخنانى را كه انسان بدون علم و يقين مىگويد يا به اين طريق است كه از افراد غير موثق شنيده و يا مىگويد ديدهام در حالى كه نديده و يا در تفكر خود دچار قضاوتهاى بىمأخذ و بىپايهاى شده كه با واقعيت منطبق نبوده است، به همين دليل از چشم و گوش و فكر و عقل او سؤال مىشود كـه آيا واقعا شما به اين مسائل ايمان داشتيد كه شهادت داديد، يا قضاوت كرديد يا به آن معتقد شديد و عمل خود را بر آن منطبق نموديد؟!»
در واقع بیتوجهی به این آیه نتیجهای جز هرج و مرج خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نخواهد داشت و انسجام و پیوندهای درونی در خانواده، جامعه و در رابطه بین دولت و ملت را به شدت تضعیف کرده و حتی به فروپاشی میکشاند. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم بخشی از مشکلات سیاسی امروز کشور از جمله کاهش اعتماد مردم به مسئولان و افزایش بداخلاقیهای سیاسی ریشه در عدم توجه به این دستورالعمل قرآن دارد.
در مجموع با استفاده از این آیه میتوان گفت زندگی در همه ابعاد آن از جمله زندگی سیاسی و فعالیت در این عرصه باید براساس علم و اطلاعات صحيح و آگاهی باشد. همچنین با توجه به اینکه از اعضای بدن در قیامت نسبت به گفتار و رفتار انسان سؤال میشود لذا این آیه ما را به مسئولیتپذیری و دقت بیشتر در آنچه میگوییم و عمل میکنیم دعوت میکند. از این منظر حتی میتوان جایگاه بالای مسئولیتپذیری در حکمرانی دینی را از همین آیه استخراج کرد.
انتهای پیام