چهارگانه مریم، زکریا، عیسی و یحیی + فیلم

به گزارش ایکنا، فهم قرآن کریم دارای لایه‌هایی است که هر کس به اقتضای تلاش علمی و عملی خود به لایه‌های عمیق‌تر آن دست پیدا می‌کند. خواندن ترجمه ساده آیات اولین لایه فهم قرآن است و نهایتی نیز برای آن قابل تصور نیست.

آزاده عباسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و معارف در درس‌گفتارهایی که «سعادتنامه» نام دارد ما را با لایه‌ای عمیق‌تر از ترجمه ساده آشنا می‌کند. او در این ۱۰ درس کوشیده تا به نحوی، شیوه فهم و درک بهتر آیات را نیز به ما بیاموزد.

فیلم و متن قسمت ششم این درس‌گفتار در ادامه می‌آید.

شیوه‌های مطالعاتی قرآن و بهره‌برداری از کلام الهی بسیار متفاوت است و آنچه مخاطب را به دریای ژرف قرآنی متصل می‌کند آن است که چگونه به آیات قرآن مراجعه و از آن بهره‌برداری کند علاوه بر شیوه ترتیبی که یک به یک آیات مورد بررسی قرار می‌گیرند، شیوه تفسیر موضوعی قرآن کریم هم وجود دارد.
یکی از شیوه‌هایی که زیر عنوان و زیرمدل تفسیر موضوعی است بحث تفسیرهای ساختاری سور و ریخت‌شناسی است؛ در تفسیر ساختاری موضوعی و ریخت‌شناسی، گاهی اوقات از کنار هم گذاشتن چند آیه با یک سیاق واحد می‌توان به یک نکته دقیق علمی دست یافت. 

آنچه در ماجرای ولادت عیسی(ع) به عنوان کلمه الله وجود دارد زمینه‌هایی دارد و جامعه قبل از ولادت عیسی برای ولادت ایشان آماده بوده است؛ تربیع یا چهارگانه مریم، زکریا، یحیی و عیسی، تربیع و چهارگانه‌ای است که این مسیر را به ما نشان می‌دهد؛ آیات قرآن حکایت از این دارد که مادر مریم برای ولادت این فرزند نذر کرده بود؛ إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي ۖ إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ ولی وقتی مریم به دنیا آمد دیدند، دختر است و جایگاه او در عبادتگاه نیست؛ بعد از اتفاقات مفصل که قرآن بیان کرده است قرار شد تا زکریا عهده‌دار سرپرستی مریم شود. چهارگانه ما از مریم به زکریا متصل می‌شود، زکریا مراقبت او را بر عهده دارد تا یک روز به دیدار مریم(س) رفت و دید مائده بهشتی نزد او است و از او پرسید اینها از کجاست و او توضیح داد من عندالله است.

زکریا فرزند نداشته است و سالیان طولانی خدا را برای داشتن فرزند دعا می‌کرده است و بارها از خدا درخواست کرده بود. قرآن فرمود: هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ ۖ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً ۖ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ؛ در این لحظه زکریا از خدا طلب فرزند کرد و خدا هم وعده ولادت فرزندی را به او داد و فرمود: يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَىٰ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا.

واکنش‌های مادر یحیی(ع) هم در این زمینه جالب است که قرآن مفصلا بیان کرده است. به هر حال یحیی(ع) به دنیا آمد و واکنش زکریا به این ولادت، سکوتی است که یحیی(ع) دارد؛ قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً ۚ قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا؛ فَخَرَجَ عَلَىٰ قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَىٰ إِلَيْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَعَشِيًّا؛ ولادت معجزه‌وار یحیی زمینه را برای ولادت معجزه‌وار عیسی فراهم کرد و اینها تربیع و چهارگانه برای ما ایجاد می‌کند. همان واکنشی را که زکریا نسبت به تولد یحیی(ع) دارد مریم(س) هم به ولادت حضرت عیسی(ع) نشان می‌دهد.