چگونه خود را از خیالات نجات دهیم

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه قزوین در جلسه تفسیر قرآن در شرح آیاتی از سوره قیامت، گفت: خدای متعال در آیه ۳۶ سوره قیامت می‌فرماید «أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى»، یعنی آيا انسان گمان مى‌‏كند بى‏‌هدف رها مى‌شود. گاهی برخی‌ها تصور می‌کنند اگر ظلم کنند، مال حرام بخورند، دروغ بگویند و غیبت کنند، کسی کاری به آن‌ها ندارد، در حالی که خدای متعال روی حساب و کتاب این عالم را آفریده است، خدا در این آیه از انسان‌ها سؤال می‌کند آیا تصور می‌کنید به حال خود رها می‌شوید؟

وی اظهار کرد: در این آیه کلمه «يَحْسَبُ» آمده است. شهید مطهری گفته‌اند در زبان عربی «حِسبان» و «حُسبان» مصدر هستند و افعال آن‌ها «حَسِب» و «حَسَب» است. حِسبان به معنای گمان کردن و حُسبان به معنای حساب کردن است، اصولاً آیاتی که با آیه ۳۶ سوره قیامت هماهنگ‌اند، آیاتی با ریشه حِسبان به معنای گمان کردن هستند.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خدای متعال در آیات ۵ و ۶ سوره الرحمن می‌فرماید «الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ، وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ يَسْجُدَانِ»، یعنی خورشيد و ماه بر حسابى روان‌اند و بوته و درخت چهره ‏سايانند، در این آیه وقتی کلمه نجم را می‌شنویم در ذهنمان معنای ستاره می‌آید، در حالی که منظور گیاهان هستند که در این آیه در کنار درختان قرار گرفته‌اند. در این آیه آمده گیاهان و درختان هم به خدا سجده می‌کنند، البته منظور سجده کردن ظاهری نیست، بلکه یعنی از خدا اطاعت کرده و فرمان امر خدا را می‌برند.

وی بیان کرد: همه این‌ها می‌خواهند چه چیزی را به ما بگویند؟ در آیه ۸ سوره الرحمن آمده «أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ»، یعنی مبادا از اندازه درگذريد، خداوند در این آیات به ما می‌گوید زمین و آسمان برای خدا سجده می‌کنند، ای آدمیان شما به کجا می‌روید؟ همه مطیع خدا هستند، شما هم مطیع باشید. حُسبان در آیه ۵ سوره الرحمن به معنای شماره و حساب و کتاب است، یعنی همه امور این دنیا با دقت عجیب در حساب و کتاب است، به همین دلیل است که دانشمندان اکنون به‌صورت دقیق می‌گویند چند صد سال دیگر خسوف در چه شرایطی رخ می‌دهد، این‌ها به خاطر نظم، مهندسی و حساب و کتاب دقیقی است که وجود دارد.

بیشتر بخوانید:

• هنر مؤمن فقط ورود به بهشت نیست 
• کدام آیه قرآن انسان را بیمه می‌کند
• چه کسانی در قیامت خدا را ملاقات می‌کنند 

این مفسر قرآن کریم در ادامه خاطرنشان کرد: ربط حُسبان و حِسبان می‌تواند این گونه باشد که گمان‌کنندگان و خیال‌کنندگان هم حساب و کتاب‌هایی دارند، برای مثال یک نفر حساب و کتاب می‌کند و گمان می‌کند اگر ربا بگیرد ثروتش زیاد می‌شود، اما این یک حساب شیطانی است و حساب مکتبی و دینی نیست.

وی بیان کرد: خدای متعال در آیه ۴۰ سوره کهف می‌فرماید «فَعَسَى رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْرًا مِنْ جَنَّتِكَ وَيُرْسِلَ عَلَيْهَا حُسْبَانًا مِنَ السَّمَاءِ فَتُصْبِحَ صَعِيدًا زَلَقًا»، مطابق این آیه عذاب خدا هم حساب و کتاب دارد، یعنی حتی اگر خداوند عذابی هم نازل کند، این عذاب با نظم خاصی است که این نظم به اعمال آدم‌ها ارتباط دارد، یعنی اگر عذاب در یک کفه ترازو قرار داده شود و اعمال هم در کفه دیگر ترازو باشند، تناسبی بین آن‌ها وجود دارد.

نما‌ینده ولی‌فقیه در استان قزوین گفت: در کتاب قاموس قرآن، اثر آیت‌الله قرشی، آمده است که حُسبان در آیه ۴۰ سوره کهف به معنای عذاب است و چون عذاب خداوند با معصیت متناسب است، لذا حُسبان گفته شده است. همچنین آیت‌الله قرشی فرموده‌اند فعل «حَسِبَ» به معنای ظن و گمان به کار می‌رود، خداوند در آیه ۲ سوره عنکبوت می‌فرماید «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ»، خداوند در این آیه فرموده آیا آدم‌ها گمان کرده‌اند همین که بگویند ما ایمان آوردیم، به حال خود رها می‌شوند و در معرض انواع آزمایش قرار نمی‌گیرند؟

اهل محاسبه باشیم

وی اظهار کرد: همه ما باید اهل محاسبه باشیم، اگر به خدا ایمان داریم باید محاسباتمان را بر محور آنچه خدا می‌گوید تنظیم کنیم، یعنی خیالاتی نباشیم، اگر خدا، وحی، مبانی قرآنی و قرآن‌های ناطق یعنی ائمه(ع) را کنار بگذاریم خیالاتی می‌شویم، نتیجه خیالات شکست و رسوایی است و در نهایت انسان سر از شرک، کفر و نفاق در می‌آورد، باید در پناه آیات قرآن کریم خود را از خیالات نجات دهیم و خدایی زندگی کنیم.

امام جمعه قزوین تصریح کرد: خدای متعال در آیه ۱۱۵ سوره مؤمنون می‌فرماید «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ»، یعنی خداوند آیا گمان کرده‌اید ما شما را بیهوده آفریده‌ایم؟ این خیالی بیش نیست، باید واقع‌بین باشید. همچنین خدای متعال در آیات ۲ تا ۴ سوره عنکبوت می‌فرماید تاریخ را ببینید، اقوام گذشته را نگاه کنید، همه آن‌ها در معرض امتحان قرار گرفته‌اند، برای اینکه اگر امتحان پیش نیاید راستگو و دروغگو از هم شناخته نمی‌شوند. برای مثال یک نفر ممکن است ظاهراً هزار نوع مقدس بازی در بیاورد اما در واقعیت یک دنیاپرست به تمام معنا باشد، این بازی‌ کجا روشن می‌شوند؟ آن موقعی که آدم‌ها در زمینه‌های مختلف در معرض امتحان قرار بگیرند.

آیت‌الله عابدینی  ادامه داد: خدای متعال در آیه ۱۴۲ سوره آل‌عمران می‌فرماید «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ»، یعنی آیا خیال کرده‌اید وارد بهشت می‌شوید در حالی که خدا می‌داند کدام یک از شما اهل جهاد و کدام یک از شما اهل صبر و استقامت بودید، امروز نیز در غزه بندگانی را می‌بینیم که به معنای واقعی کلمه صبوری و مقاومت می‌کنند.

این مفسر قرآن بیان کرد: خدای متعال در آیه ۱۶ سوره توبه می‌فرماید «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَكُوا وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَلَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَا رَسُولِهِ وَلَا الْمُؤْمِنِينَ وَلِيجَةً وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ»، خدا در این آیه به آدم‌های کج‌رو فرموده خیال کرده‌اید رها می‌شوید و خدا بین شما و کسانی که در راه خدا جهاد کرده‌اند فرقی نمی‌گذارد؟

نفاق را ریشه‌یابی کنیم

امام جمعه قزوین خاطرنشان کرد: خدای متعال در آیات ۵۵ و ۵۶ سوره مؤمنون می‌فرماید «أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مَالٍ وَبَنِينَ، نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَلْ لَا يَشْعُرُونَ»، یعنی این‌هایی که چند صباحی اولاد، قبیله یا مالی در اختیارشان قرار گرفته و دچار کبر و غرور شده‌اند، آیا خیال می‌کنند ما در خیرات سرعت گرفته‌ایم که هر چه خیر است به این‌ها بدهیم؟ نه این‌گونه نیست، این‌ها شعور لازم را ندارند که بفهمند کدام خیر و کدام شر است.

وی یادآور شد: خدا در آیات ۱۱، ۱۲، ۱۳ و ۱۴ سوره حشر می‌فرماید آیا منافقان را نمی‌بینید؟ «أَلَمْ تَرَ» هم تقریباً معنای حُسبان را دارد، یعنی خیال می‌کنید این‌ها چه هستند؟ واقعیت این‌ها را ببینید، خدا در این آیات از اهل کتاب نام می‌برد که منظور یهودیان هستند، و می‌فرماید منافقین به آن کسانی (یهودیان) که رسم برادری با آنان دارند می‌گویند اگر شما را از مدینه بیرون کنند، ما هم که ظاهراً به پیغمبر پیوسته و ایمان آورده‌ایم، با شما از شهر خارج می‌شویم. اکنون هم منافقانی در برخی کشورهای نامسلمان در حقیقت عملاً به رژیم صهیونیستی می‌گویند ما هوای شما را داریم، انرژی و سوخت‌شان را تأمین می‌کنند، مواد غذایی به آن‌ها می‌دهند و می‌گویند اگر بلایی سر شما بیاید ما کنارتان هستیم.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین بیان کرد: خداوند در ادامه این آیات می‌فرماید منافقینی که این حرف‌ها را می‌زنند دروغ می‌گویند و نمی‌توانند برای کسانی که به آن‌ها قول می‌دهند کاری کنند، تا زمانی که خطر نیست این حرف‌ها را می‌زنند، به محض اینکه خطری را حس کنند از مهلکه می‌گریزند، در ادامه نیز آمده اگر مسلمانان حقیقی با یهودیان بجنگند، منافقین دل و جرأت ندارند در جنگ با آن‌ها وارد شوند، اگر هم وارد جنگ شوند، زود به جنگ پشت می‌کنند.

وی تصریح کرد: اگر ما نفاق را ریشه‌یابی کنیم و سیر تاریخی آن را بررسی کنیم می‌بینیم نفاق از یهودی‌ها آغاز می‌شود، خدای متعال در این آیات می‌فرماید یهودی‌ها نمی‌توانند با شما بجنگند، مگر اینکه در روستاها، محل‌ها و شهرهای مستحکم شده یا پشت دیوارهای محکم باشند.

آیت‌الله عابدینی اظهار کرد: خداوند در این آیات می‌فرماید درگیری و اختلاف بین یهودی‌ها و منافقین بسیار جدی است و تصور نکنید این‌ها خیلی با هم یکی هستند، اگر شما تصور می‌کنید آمریکا، انگلیس، اقوام یهود در سرزمین‌های اشغالی و همچنین مردم آنجا با دولت و ارتش آنجا بین خودشان یکی هستند، این خیالی بیش نیست، این‌ها بشارت‌هایی است که قرآن به ما می‌دهد و اسرار آن‌ها را به ما نشان می‌دهد.

کافران نمی‌توانند نظام الهی را تغییر دهند

وی بیان کرد: خدای متعال در آیه ۵۷ سوره نور می‌فرماید «لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَلَبِئْسَ الْمَصِيرُ»، مطابق این آیه خدای متعال به ما می‌فرماید مبادا تصور کنید فلان کشور قدرت هسته‌ای دارد، سلاح پیشرفته دارد، هواپیمای جنگنده فوق مدرن دارد، اگر این فکرها را بکنید خیالاتی شده‌اید، خیال نکنید کافران می‌توانند نظام خدا، قوانین الهی و اراده حضرت حق را به عجز بکشانند.

این مفسر قرآن ادامه داد: خدای متعال در آیه ۲۱ سوره جاثیه می‌فرماید «أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ»، یعنی آیا گمان می‌کنید آن‌هایی که مرتکب بدی‌ها می‌شوند، ما آنان را مانند مؤمنین و کسانی که کارهای خوب انجام می‌دهند به حساب می‌آوریم؟ این طور نیست، آن‌ها ظاهراً زنده‌اند اما حقیقتاً مرده‌اند، زنده بودن آنان حیات انسانی نیست و با کارهایی که می‌کنند به جایی می‌رسند که از حیوانات هم پست‌تر می‌شوند.

وی تصریح کرد: خدای متعال در آیه ۴۴ سوره فرقان می‌فرماید «أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا»، یعنی آیا گمان می‌کنید این‌هایی که با خدا دشمنی می‌کنند می‌شنوند و عقلشان را به کار می‌گیرند؟ خیر این‌گونه نیست، اکثر این‌ها مانند چهارپایان هستند و حتی از چهارپایان هم گمراه‌ترند.

امام جمعه قزوین گفت: خدای متعال در آیه ۸۸ سوره نمل می‌فرماید «وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ»، در حقیقت خداوند به ما می‌گوید بروید درس بخوانید و دانش بیفزایید، عالم را بفهمید، این کوه‌ها را که نگاه می‌کنید خیال می‌کنید این کوه‌ها سفت و محکم سر جای خود ایستاده‌ا‌ند، در حالی که این‌ها مانند ابر در حرکتند، اکنون نیز با پیشرفت علم پژوهش‌هایی صورت گرفته که نشان می‌دهد کوه‌ها چند نوع حرکت دارند.

وی خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۷۸ سوره آل‌عمران می‌فرماید «وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيقًا يَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ»، خداوند فرموده یهودیان حرف‌هایشان را طوری کادو پیچ می‌کنند که شما گمان کنید این‌ها دارند از کتاب خدا حرف می‌زنند، اما شما را با این کار فریب می‌دهند، بنابراین یهودی‌ها می‌خواهند از این خیالاتی بودن ما استفاده کنند تا ما حرف‌های پرت آن‌ها را به حساب کلام و کتاب خدا بگذاریم.

این مسئول تصریح کرد: خداوند در آیه ۱۷۸ سوره آل‌عمران می‌فرماید «وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»، حضرت زینب(س) این آیه را به یزید گفت، حضرت با این آیه به یزید گفت تو کافری، نکند خیال کرده‌ای تو امیر و ما اسیر هستیم، نه اصلاً این‌طور نیست، خدا در این آیه فرموده خدا به کافران چند صباح مهلت می‌دهد و سپس آن‌ها را به عذاب گرفتار می‌کند، حضرت زینب(س) نیز به یزید گفت عذاب خوارکننده‌ای انتظار تو را می‌کشد، البته این حرف‌ها فقط مربوط به یزید در آن دوران نیست، این مربوط به همه یزیدها در همه دوران‌هاست.

وی اظهار کرد: در باب مسائل اقتصادی نیز خدای متعال در آیه ۱۸۰ سوره آل‌عمران می‌فرماید «وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»، خدای متعال در این آیه فرموده آدم‌ها خیال نکنند اگر بخل ورزیدند و به دار و ندارشان چسبیدند، این برای آن‌ها خیر است، نه این گونه نیست، قیامت که شود این‌ها مانند یک طوق بر گردنشان آویزان می‌شود.

آیت‌الله عابدینی بیان کرد: درباره فقرا هم ما نباید خیالاتی فکر کنیم، خداوند در آیه ۲۷۳ سوره بقره می‌فرماید «لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لَا يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ»، در این آیه صحبت از محاصره شده است، امروز مصداق بارز فقرای در محاصره، مردم غزه هستند که تحت ظلم صهیونیست‌ها قرار دارند.

نماینده ولی‌فقیه در قزوین در پایان گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید برخی فقرا طوری رفتار می‌کنند که بقیه خیال می‌کنند این‌ها دارا هستند، در کوچه و خیابان‌های ما نیز گاهی فقرایی پیدا می‌شوند که چون حیا می‌کنند و دست نیاز به سوی هیچ کس دراز نمی‌کنند، دیگران تصور می‌کنند این‌ها وضعشان خیلی خوب است، قرآن سفارش آن‌ها را کرده و می‌گوید اینان عفیف هستند و حیا می‌کنند، اگر چیزی در راه خدا انفاق کنید خداوند به انفاق شما عالم است.