زمانی‌که انسان برای دعا به سکوت می‌رسد
رئیس پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی با ذکر روایتی از امام حسن(ع) گفت: امام حسن(ع) فرمود که کسی که اتکال و اعتماد کند بر حسن اختیار خداوند، آرزویی ندارد که در حالتی غیر از حالتی که خدا برای او اختیار کرده است باشد. زمانی که انسان با این روایات مواجه می‌شود، برای دعا کردن به سکوت می‌رسد و اتکال به خداوند پیدا می‌کند.
به گزارش ایکنا از قزوین، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس پسندیده، رئیس پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی، در وبینار تحلیل روانشناختی دعای مجیر که شب گذشته، ۲۲ فروردین به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از سوی مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی «طلیعه سلامت» برگزار شد، گفت: در جلسه قبل بحث آقای دکتر آذربایجانی درباره سوره قدر و آیه «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» بود. اینکه «سلام» اسم خداست و در شب قدر با این اسم تجلی می‌کند، این بحث از مباحث بسیار ارزشمند بود؛ در دعای مجیر نیز «سلام» یکی از اسماء خداوند است که در عبارت «سُبْحانَکَ یَا قُدُّوسُ، تَعالَیْتَ یَا سَلامُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ» گفته شده است.
وی ادامه داد: درباره «قدوس» به معنای تسبیح و تنزیه پیش از این صحبت شده، اینکه تسبیح ناظر به زدودن اشتباهات است و قدوس اشاره به پاک بودن و طیب و طاهر بودن خداوند اشاره دارد. در آیات قرآن کریم چند اسم از اسامی خداوند پشت هم آمده است. الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ و این اسما در دعای مجیر هم با همین ترتیب آمده است. در ادامه آیه سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ، تسبیح مورد اشاره قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید:
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: سلام به معنای سلامت، آشتی و آرامش و از ریشه «س ل م» است. در لغت دو معنا برای آن وارد شده، اول سلامت صحت و عافیت و دوم پیراسته بودن از عیب و بیماری. بنابراین وقتی گفته می‌شود سلامت است، درواقع امر وجودی داشتن سلامت و صحت و عافیت و امر سلبی مبری از عیب و نقص و کاستی و بیماری است. در بحث‌های دینی البته تفاوت وجود دارد و مسئله تغییر می‌کند. لغت شناسان به دو نکته درباره خدا در مورد این اسم توجه دارند؛ اول سالم بودن خدا و دور بودن از هر عیب و نقص «سِلم و مصدر ثلالی مجرد» در خدا همه چیز سلم، امن و آرام است و وجودش به تمامی سلم است، بنابراین خود خدا وجودش سلم است، دوم خداوند سرچشمه سلام و امنیت و آرامش است «سَلَّم مصدر باب تفعیل» یعنی سلامتی و امنیت از وجود خداست.
وی تصریح کرد: رابطه خداوند متعال با انسان‌ها بر اساس اسامی است و برای هر رفتار اسمی به منظور مشخص شدن قرار داده البته به این نکته توجه داشته باشید که ذات مقدس الهی تجزیه نمی‌شود و برای مشخص شدن این اسماء وجود دارند. در زمان فرود آمدن کشتی حضرت نوح خداوند متعال فرموده قِيلَ يَا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلَامٍ مِنَّا یعنی نجات کشتی و حضرت نوح و افراد آن با اسم «سلام» خداوند بود و این کشتی به‌واسطه سلام الهی علی‌رغم همه طوفان، به سلامت به مقصد رسید. بنابراین با توجه به آن طوفان و سلامتی متصل به اسم سلام ما نیز با توسل به اسم می‌توانیم از طوفان‌های زندگی به سلامت بیرون بیاییم.
دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه قرآن و حدیث قم ادامه داد: امام صادق (ع) در روایتی فرمود «اللّهم انت السَّلام و منک السَّلام»، یعنی هم خودت سلم هستی و هم سلامت از وجود خداوند نصیب مخلوقات می‌شود. حضرت زهرا (ع) نیز فرمود «ان الله هو السَّلام» (خداوند متعال وجودش سلم است) و مِنهُ السَّلام (منشأ سلام است) و اِلَیهِ السَّلام (یعنی آنچه به خدا برمی‌گردد باید سلم باشد). در سوره شعرا درباره قیامت آمده وَلَا تُخْزِنِي يَوْمَ يُبْعَثُونَ و روزى كه [مردم] برانگيخته مى شوند رسوايم مكن (۸۷) يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ روزى كه هيچ مال و فرزندى سود نمى دهد (۸۸) إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ مگر كسى كه دلى پاک به سوى خدا بياورد (۸۹). قلب ماآلوده است و اگر بتوانیم آن را به سلامت برگردانیم می‌تواند به خدا متصل باشد و در قیامت نجات بخش خواهد بود.
پسندیده گفت: بحث ما اشاره به نجات از نار و به سلامت رسیدن به سلم یا بهشت است، سلم یا بهشتی که می‌توانیم آن را در دنیا با وجودمان تجربه کنیم و در آخرت نمایان ببینیم که در آیات قران در دو جا از بهشت از «دارالسلام» یاد شده است. اگر سلام را در وجودمان ایجاد کنیم می‌توانیم بهشت را در وجودمان تجربه کنیم. در سوره مبارکه مائده آیه ۱۶ آمده است: «يَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَيُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ: خدا هر كه را از خشنودى او پيروى كند به وسيله آن [كتاب] به راه‌هاى سلامت رهنمون مىشود و به توفيق خويش آنان را از تاريكی‌ها به سوى روشنايى بيرون مىبرد و به راهى راست هدايتشان مىكند». خداوند می‌فرماید راه‌های سلم و امنیت بخشی در قرآن موجود است. بنابراین باید قلب سلیمی را بیاوریم تا از طریق سبل السَّلام به دار السَّلام برسد. با توجه به اینکه راه‌های سعادت در قرآن کریم موجود است لازم است تا از آن راه‌ها حرکت کنیم تا به دارالسلام برسیم.
وی خاطرنشان کرد: در شب قبل آقای دکتر آذربایجانی فرمودند که شب قدر شب سلام است تا مطلع فجر یعنی خداوند به همه سلم و نجات عطا می‌کند و می‌خواهد همه را از وضعیتی که در آن هستند بیرون بیاورد و برای همه أَجِرْنَا مِنَ النَّارِ يَا مُجِيرُ رخ بدهد. سلم‌های ما در این شب پذیرفته می‌شود.
شب قدر از خداوند چه بخواهیم؟
این استاد دانشگاه بیان کرد: در شب قدر از خداوند چه درخواست کنیم؟ با کمک این روایت از حضرت رسول که می‌فرمایند «اختیار الله للعبد ما یسوئه خیر من اختیاره لنفسه ما یسره» به بررسی پاسخ این سوال می‌پردازیم. در این روایت چند نکته مورد توجه است، اول ما انسان‌ها خواسته‌ها و آرزوهایی داریم «یسوئ و یسرّ» چیزهایی است که ما می‌خواهیم یا نمی‌خواهیم می‌پسندیم یا نمیپسندیم. نکته دوم بحث مصلحت انسان است، مصلحت انسان اینگونه نیست که همیشه با خواسته‌های انسان هماهنگ باشد و در مورد آنچه سرنوشت انسان را می‌سازد خیر و شر مطرح می‌شود مؤلفه سوم این است که سعادت انسان تعریف شده و غیرقابل تغییر است بنابراین نمی‌توانیم بگوییم من می‌خواهم سعادتم اینگونه محقق شود و نکته چهارم اینکه انتخابگر چه کسی است؟ در این حدیث شریف انسان و الله هستند. هم خدا می‌تواند انتخابگر باشد و هم انسان. انتخاب خدا خیر ماست ولی ممکن است برای انسان ناخوشایند باشد و انتخاب انسان که برای او خوشایند است به صلاح او نیست.
وی افزود: بنابراین این که چه چیزی را از خدا بخواهیم بسیار مهم است. حضرت رسول اکرم می‌فرمایند: مردم آنچه خدا برای شما انتخاب می‌کند حتی اگر مورد علاقه شما نباشد از آنچه شما برای خود انتخاب می‌کنید بهتر است. بر اساس همین قانون حضرت رسول فقط توصیف می‌کنند و دستوری نمی‌دهند. اما در این خصوص به امام حسن(ع) گفتند که اباذر می‌گوید «الفقر احبُّ الیَّ من الغِنا و السُّقم اَحبُّ الیَّ من الصِحَت» حضرت فرمودند خدا رحمت کند اباذر را ولی من این را نمی‌گویم، من می‌گویم «من التَّکل علی حُسنِ اختیاره له لم یَتَمن انَّه فی غیر الحالته التی اختار الله تعالی» کسی که اتکال و اعتماد کند بر حسن اختیار خداوند، آرزویی ندارد که در حالتی غیر از حالتی که خدا برای او اختیار کرده است باشد و غیر الحالت همان دوزخ است که اگر انسان چنین شود رضایت از خداست. در مورد مباحث کلی مانند رهایی از دوزخ، دریافت روزی، راضی به تقدیر خداوند در دعاها به‌ویژه دهه اخر ماه مبارک صحبت شده است.
رئیس پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی اظهار کرد: زمانی که انسان با این روایات مواجه می‌شود، برای دعا کردن به سکوت می‌رسد و اتکال به خداوند پیدا می‌کند. بنابراین اگر امشب بگوییم سُبْحانَکَ یَا قُدُّوسُ، تَعالَیْتَ یَا سَلامُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ این سلام در شب قدر یعنی وجود خدا سلم است و منشأ همه سلامت‌ها و سلم‌ها در دست خداست که اگر تصور می‌کنیم که در دستان ماست باید تسبیح کنیم و دقت داشته باشیم که فقط قلب یا عمل یا چیزی به خدا برمی‌گردد و می‌تواند در کنار خداوند قرار بگیرد که سلم است که همان بحثی است که در پناه جویی در أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ گفته شد و گفتیم که اگر در کنار خداوند قرار بگیریم از ما حمایت می‌کند و وقتی قلب سلامت می‌شود می‌توانیم در کنار او قرار بگیریم.
پسندیده در پایان بیان کرد: یکی از توصیه‌ها و خواهش‌های من این است که در شب قدر کمتر برای خود و بیشتر برای دیگران دعا کنیم و امیدوارم این توفیق را پیدا کنیم که به خداوند متعال اعتماد کنیم که آنچه خودش برای ما مصلحت می‌داند را برای ما رقم بزند.
انتهای پیام
