پیامدهای فردی و اجتماعی بی‌اخلاقی + اینفوگرافیک
سوره مبارکه شمس دربردارنده بیشترین موارد سوگند در میان سوره‌های قرآن است. در این سوره در مورد پیامدهای فردی و اجتماعی بی‌اخلاقی و تزکیه نکردن نفس، هشدارهایی داده شده است که حجت‌الاسلام علی رجبی، حافظ کل قرآن آنها را در قالب اینوگرافیک ارائه کرده است.
به گزارش ایکنا، سوره شمس دربردارنده بیشترین موارد سوگند در میان تمامی سوره‌های قرآن است، به طوری که 11 قسم در آن بیان شده است. فراز و فرود این سوره آهنگین، انسان را از عالم طبیعت و محسوس به عالم معقول سیر داده و او را را دعوت به رستگاری در سایه‌سار تزکیه و اخلاق میکند، این چینش حکیمانه و مهندسی آیات به دو دسته تقسیم می‌شود:
دسته اول(سیاق یا کلام) از 1 تا 10، قَسَم و جواب آن است که آیات 1 تا4 «وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا/ وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا/ وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا/ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا» به نشانههای خداوند همانطور که در سوره فصلت آیه 37 «وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ۚ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» گفته شده است چون خورشید، ماه، آسمان و زمین، اشاره میکند.
در ادامه در آیات پنجم و ششم سوره شمس «وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا/ وَالْأَرْضِ وَ مَا طَحَاهَا» ضمن اشاره، به ظواهر چون سما و ارض، با اسم موصول «ما» به جای «مَن» نکتهای مهم‌تر را افاده کرده و آن را بزرگ و شگفت جلوه داده است. اما دو قسم پایانی که گویی مهمترین قسمها است؛ سوگند به نفس انسان و خالق قدرتمندی است که آن را اعتدال بخشید و در نتیجه به نفس، الهام کرد تا بفهمد که چه چیزهایی او را از اعتدال خارج میکند و چه چیزهایی این تسویه الهی را برایش نگه میدارد؟ پس از ذکر قسم‌های موزون، نوبت به جواب قسمها، آیات 9 و 10 میرسد «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا/ وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا» که قُلّه آیات سوره است و جهت هدایتی و پیام تربیتی دسته اول آیات را در آن باید جست! «رستگاری سرانجام پالایش نفس و ناکامی و خسران، عاقبت پوشاندن آینه الهی نفس زیر غبار گناه است».
نکته قابل توجه اینکه آرایش گناهان بنابر آیه 18 سوره یوسف، نفس مسوّله «وَجَاءُوا عَلَىٰ قَمِيصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ ۚ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْرًا» است که چون آواری بر سر فطرت خراب می‌شود و راه نجات از آن، غبارروبی با تزکیه است که فرد و جامعه را رستگار میکند(شمس/ 9، اعلی/ 14)
در اهمیت تزکیه همین بس، پرورش و اخلاق در سه آیه از قرآن سوره بقره آیه 151، سوره آل‌عمران آیه 164و سوره جمعه آیه 2؛ مقدم بر آموزش است از همین رو هدف از بعثت انبیای این گونه تبیین شده است «وَ یُثیروا لَهُم دَفائِنَ العُقول»(خطبه اول نهج‌البلاغه).
دسته دوم: آیات سوره شمس مشتمل بر آیات 11 تا 15 است: مثالی ملموس از عاقبت شوم قوم ثمود است؛ جهت هدایتی و پیام تربیتی آیات این است که «هر جامعهای در برابر حق آشکار الهی «رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ» با طغیان و تکذیب برخورد کند، گرفتار عذاب سخت الهی می‌شود».
آنچه از تدبر آیات کل سوره و جمع‌بندی دو سیاق دانسته می‌شود، این است که اگر فرد یا جامعهای گرفتار دفن حجت باطنی و آینه الهی نفس زیر غبار گناهان شود، ناکام و نافرجام از دنیا خواهد رفت و این یکی از سنت‌‌‌‌‌‌های جاری خداوند است همانطور که در سوره فتح آیه 23 به آن اشاره شده است «سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ ۖ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا»
اشاره 1: تناسب «فُجُورَهَا» با «بِطَغْوَاهَا» و «مَنْ زَكَّاهَا» با «رَسُولُ اللَّهِ» و ریتم موسیقایی متعدد ضمیر﴿هَا﴾ در فواصل آیات، زیبایی تلاوت و هنر کاربرد واژگان قرآنی را بی‌‌‌نظیر کرده است.
اشاره 2: چرا معجزه حضرت صالح(ع) را یک نفر پیکرد(کُشت) اما عواقب آن، قومی را در برگرفت؟ (خطبه 201، نهج‌البلاغه)
اشاره 3: سیاق اول و دوم آیات، نمونه‌‌‌‌‌ای از اهمیت هدایت حجت باطن(عقل) و حجت ظاهر (انبیاء و اولیاء الهی) را بیان میکند.
اشاره 4: اگر اخلاق و تزکیه در جامعه زنده نشود در نتیجه پیامد «دسّ نفس»؛ همان پوشاندن عقل و فطرت الهی زیر غبار گناه و بی‌اخلاقی، انسان به مرحله حیوانیت و چه بسا پست‌تر سقوط میکند همانطور که در سوره اعراف آیه 179 آمده است «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ ۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ».
محتوای این اینفوگرافیک توسط حجت‌الاسلام علی رجبی، حافظ، مفسر و مدرس دوره‌های تدبر در قرآن، تهیه و تولید شده است. وی جلساتی را حول تدبر در آیات و بیان مهندسی هر سوره دارد. او مشغول به تحصیل علوم دینی و درس خارج از حوزه است. رجبی دارای تألیفاتی، چون کتاب آموزه‌های قرآن بر مبنای تدبر موضوعی، کتاب بهداشت در قرآن، شرح حکمت ۳۸ نهج‌البلاغه (نصیحت پدرانه) است.
همچنین پایگاه اطلاع‌رسانی حجت‌الاسلام علی رجبی به نشانی https://fslt.ir و کانال فصلت در ایتا به نشانی fslt_ir@ قابل دسترسی است.
انتهای پیام
