مراحل شناخت کتاب خدا کدامند

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، امام جمعه قزوین، روز گذشته، پنجم فروردین‌ماه در سومین جلسه تفسیر موضوعی قرآن کریم که ویژه ماه مبارک رمضان در مسجد شیخ‌الاسلام برگزار شد، گفت: در کتاب امالی شیخ صدوق، علی‌بن‌سالم به نقل از پدرش می‌گوید از امام‌صادق(ع) پرسیدند قرآن چیست، امام(ع) پاسخ داد قرآن کلام خدا و تجلی آرمان‌های الهی است، این کتاب خداست و ساخته دست انسان‌ها نیست، قرآن کتاب وحی خداست و خداوند کلمات آن را به پیامبرش وحی کرده است.

وی اظهار کرد: امام‌ صادق(ع) در ادامه فرمود: قرآن کتاب عزت است، یعنی اگر کسی عزت می‌خواهد می‌تواند با کتاب خدا عزیز شود، اگر نواهی کتاب خدا را کنار گذاشته و اوامر کتاب خدا را اجرا کردیم عزت می‌یابیم؛ ما این عزت را در انقلاب اسلامی به خوبی درک کرده‌ایم، به این معنا که هر جا به یک آیه عمل کرده‌ایم، عزت یافته‌ایم.

امام جمعه قزوین بیان کرد: مقام معظم رهبری در سخنان نوروزی خود فرمودند: دشمن می‌گوید حرف‌های رهبری را گوش نکنید، چون تکراری است؛ این تکرارها به معنای استقامت روی حرف‌‌هاست، از خیلی چیزها نمی‌توان گذشت، خداوند به مسلمانان می‌فرماید: من نمی‌خواهم کافران بر شما تسلط یابند، شما هم این را نمی‌خواهید، بنابراین همت کنید تا تسلط کفار را از سر خود بردارید، این همت با پذیرش ولایت خدا محقق می‌شود.

وی اظهارکرد: امام‌باقر(ع) فرمود: خیلی چیزها راجع‌به ائمه(ع) در احادیث گفته می‌شود که جزو اسرار اهل‌بیت(ع) است، یعنی ممکن است غیر اهل‌بیتی‌ها به این احادیث نگاه بیمارگونه داشته باشند و به‌دنبال بهانه‌جویی و سوءاستفاده باشند تا نسبت‌های ناروا به پیروان اهل‌بیت(ع) بدهند.

آیت‌الله عابدینی اظهار کرد: امام(ع) در ادامه فرمودند: هر چه را به شما می‌گوییم فقط به اهلش بیان کنید، چیزی به غیر نگویید که سوءاستفاده کنند؛ اکنون نیز گاهی شاهدیم یک شخص حرفی میزند و رسانه‌ها می‌گردند ببینند کجای آن را می‌توان سوژه کرد، حتی سخنان افراد را تقطیع می‌کنند تا ماجراهایی درست می‌کنند، امام باقر(ع) فرمودند: مراقبت کنید که دیگران از شما بهانه نگیرند تا بخواهند با افکار مردم بازی کنند.

وی تأکید کرد: امام باقر(ع) این‌گونه ادامه دادند که هر چه از ما شنیدید، اگر موافق با قرآن بود بپذیرید، اما اگر چیزی از ما به شما رسید که متوجه نشدید این سخن با کدام قسمت از قرآن هماهنگی دارد، توقف کنید و آن را به ما بازگردانید تا برای شما توضیح دهیم، همان‌طور که برای ما هم توضیح داده شده است؛ حضرت در این حدیث مبنا و محور بودن قرآن را مطرح کرده‌اند.

نماینده ولی‌ فقیه در استان قزوین تصریح کرد: حدیثی از چند تن از ائمه(ع) مانند امیرالمؤمنین(ع)، امام‌ سجاد(ع)، امام‌ حسین(ع) و امام‌ باقر(ع) نقل شده که فرمودند کتاب خدا را در ۴ مرحله اعم از عبارت، اشارات، لطائف و حقایق می‌توان مشاهده کرد و شناخت.

وی گفت: امام(ع) این‌چنین ادامه دادند که عبارت قرآن رزق عوام است، یعنی عوام همین که قرآن را بخوانند و کلمات آن را ببینند، رزق عبارت نصیب‌شان می‌شود، کلمه عبارت از عبرت و عبور می‌آید، یعنی دنیا محل گذر است، عبرت بگیرید و عبور کنید، عبارت قرآن برای این است که از آن گذر کرده و به محتوا برسیم.

این مسئول یادآور شد: اگر در مرحله عبارت قرآن بمانیم به معانی، حقایق، لطایف و ظرایف راه پیدا نمی‌کنیم، امام(ع) در ادامه فرمودند: قرآن اشاراتی هم دارد که خواص این اشارات را می‌فهمند، برای نمونه در قرآن آمده که حضرت ابراهیم (ع) دعا می‌کردند که خدایا من و فرزندم را اهل تسلیم در پیشگاه خود قرار بده، تسلیم دو معنا دارد، نخست به معنای مسلمانی و دوم به معنای تسلیم شدن در مقابل خداست که از درجات بالای ایمان به حساب می‌آید.

وی افزود: یکی دیگر از اشارات قرآن در آیه ۱۰۱ سوره صافات آمده که خدا فرمود: «فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيم» یعنی (پس او را به پسرى بردبار مژده داديم)، در آیه ۵۳ سوره حجر هم فرموده «قَالُوا لَا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ» یعنی (گفتند نترس كه ما تو را به پسرى دانا مژده مى‏‌دهيم)، معلوم می‌شود فرزند نوجوان ابراهیم(ع) هم علیم و هم حلیم بوده است.

مصادیق تربیت فرزند در قرآن

آیت‌الله عابدینی اظهار کرد: در آیه ۱۰۲ سوره صافات نیز آمده که ابراهیم(ع) به فرزندش گفت من مستمر در خواب می‌بینم که مشغول ذبح و قربانی تو هستم، نظر تو چیست؟

وی ادامه داد: این آیه از نظر تربیتی به ما می‌آموزد که اگر می‌خواهیم فرزندانمان اهل عبادت بوده و متدین باشند، نباید دستورالعملی و بخش‌نامه‌ای با آنها رفتار کرد، بلکه باید کاری کنیم که فرزندانمان در کارها مشارکت کنند، مانند همین نظرخواهی که ابراهیم(ع) از فرزندش کرد.

نماینده ولی‌ فقیه در استان قزوین تأکید کرد: بیاناتی که مقام معظم رهبری در نوروز درباره مشارکت مردم در ساماندهی وضعیت اقتصادی و تولید داشتند، به این معنا بود که مردم باید توجیه شوند و به میدان بیایند؛ حضرت‌ابراهیم‌(ع) بنای مشارکت و نظرخواهی را در قرآن گذاشت و با در نظر گرفتن کرامت فرزند، از او مشارکت خواست و نظرخواهی کرد.

وی تصریح کرد: در سوره صافات آمده که اسماعیل(ع) به پدر فرمود آن فرمانی که به تو داده شده را اجرا کن، در ادامه نیز به پدر عرضه داشت ان‌شاءالله می‌بینی که من صبوری می‌ورزم.

امام جمعه قزوین یادآور شد: خداوند در آیه ۱۰۳ سوره صافات می‌فرماید: «فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ» یعنی (پس وقتى هر دو تن دردادند و همديگر را بدرود گفتند و پسر را به پيشانى بر خاك افكند)، این آیه نیز اشاره است، یعنی اشاره به آن دعایی دارد که پیش‌تر ابراهیم (ع) در پیشگاه خدا کرده و فرموده بود خداوندا کاری کن من و فرزندم به مقام تسلیم برسیم.

وی اظهار کرد: در نهایت نیز حضرت‌ ابراهیم(ع) خنجر به دست گرفت و صورت فرزندش را بر خاک گذاشت تا فرمان خدا را اجرا کند، در این هنگام ندا آمد خوابت تعبیر شد، تو در حقیقت فرزندت را قربانی کردی زیرا محبت فرزند را از دل بریدی، ما قربانی بزرگی را جای فرزند تو قرار داده‌ایم.

آیت‌الله عابدینی بیان کرد: برای این داستان قرآنی، یک پیوست در نهج‌البلاغه وجود دارد، امیرالمؤمنین(ع) با رسول خدا در جلسه بودند، حضرت خدمت رسول خدا عرض کرد که یا رسول‌الله مگر شما نفرمودید فتنه‌ها می‌آید و در این فتنه‌ها من به شهادت می‌رسم؟ پیامبر (ص) مجدداً تأکید کرد که آری، تو به شهادت می‌رسی.

وی تصریح کرد: در ادامه رسول خدا(ص) از امیرالمؤمنین(ع) سؤال کردند آن موقعی که در بستر شهادت قرار می‌گیری چگونه صبر خواهی کرد؟ حضرت پاسخ داد یا رسول‌الله اینجا که جای صبر نیست، اینجا جای بشارت و شکر است، شما به من بشارت شهادت دادید و من باید شکرگزار باشم.

نماینده ولی‌ فقیه در استان قزوین بیان کرد: در آیه ۱۴۰ به بعد سوره صافات نیز داستان حضرت یونس آمده است، وقتی یونس سوار بر کشتی پر از جمعیت شد، کشتی حرکت کرد، اما وقتی از ساحل فاصله گرفتند فهمیدند این حجم از بار برای این کشتی سنگین است، بنابراین قرعه‌کشی کردند و نام یونس در آمد که باید از کشتی پایین انداخته می‌شد.

وی ادامه داد: در آن میان هم نهنگی مأموریت داشت و آنجا بود که مسافرش را تحویل بگیرد، نهنگ این مسافر را به اعماق دریا برد، یونس در اعماق دریا و در میان همه تاریکی‌ها خدا را صدا کرد و گفت خدایا من ستم کردم، من باید مقاومت می‌کردم و کارم را زمین نمی‌گذاشتم، خدا نیز به او فرمود اگر یونس از ذکر یونسیه استفاده نمی‌کرد، تا قیامت در شکم ماهی می‌ماند.

امام جمعه قزوین تصریح کرد: این‌ها اشارات قرآنی هستند، اشارات قرآنی برای خواص است، لطائف قرآنی نیز برای اولیاست، برای مثال در سوره فجر خداوند می‌فرماید «والفجر»، ما از کلمه فجر سپیده صبح را می‌فهمیم، اما امام‌صادق(ع) فجر را ظهور منجی عالم بشریت در این آیه می‌بینند.

وی اظهار کرد: ما از «لیال عشر» شب‌های ۱۰ گانه را می‌فهمیم، اما امام‌صادق(ع) فرمودند این کلمه از امام حسن‌عسگری(ع) تا امام حسن‌مجتبی(ع) را شامل می‌شود، همچنین امام‌(ع) «والشفع» را علی(ع) و فاطمه(ع) و «والوتر» را رسول اکرم(ص) دانستند، حضرت فرمودند: منظور از «واللیل اذا یسر» دولت حبتر است، دولت حبتر دولتی است که ادامه پیدا می‌کند تا به دولت حضرت حجت (عج) متصل شود.

آیت‌الله عابدینی بیان کرد: این دولتی است که خدا روی آن قسم می‌خورد، یعنی بندگان شایسته خدا این دولت را پیش می‌برند و خبیث‌ها و منافقین با این دولت می‌ستیزند. اینها لطائفی است که فهمیدن آن کار آدم‌ها نیست، این‌ها رزق ائمه(ع) است، حقایق قرآنی هم آن است که رسول خدا و انبیای الهی از آن سر در می‌آورند.

نماینده ولی‌ فقیه در استان قزوین در پایان گفت: این روایت مراتب قرآن را نشان می‌دهد و ما را تشویق می‌کند که از مرحله عبارت تا اشارات، لطائف و حقایق پیش برویم، لطائف را باید از مکتب اهل بیت(ع) و حقایق را از مکتب رسول اکرم(ص) بیاموزیم.