راه‌های قرار گرفتن در مسیر هدایت

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، امام جمعه قزوین، دهم فروردین ماه در هشتمین جلسه تفسیر موضوعی قرآن کریم که ویژه ماه مبارک رمضان در مسجد شیخ‌الاسلام برگزار شد، گفت: قرآن کریم، پیامبر(ص) و ائمه(ع) سه منبع مهم از منابع هدایت انسان‌ها هستند، پرورش‌یافتگان مکتب اهل بیت(ع) و کسانی که زحمات آنان باعث شد معرفت جامعه قرآنی اعتلا یابد نیز منبعی از هدایت هستند.

وی ادامه داد: خداوند در آیه ۹۳ سوره نحل فرموده «يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ»، یعنی خدا هر كه را بخواهد گمراه و هر كه را بخواهد هدايت مى‌كند، همچنین در آیه ۲۶ سوره آل‌عمران فرموده «تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ»، یعنی به هر که خواهی حکومت می‌دهی و از هر که خواهی حکومت را می‌ستانی، هر که را خواهی عزت می‌بخشی و هر که را خواهی خوار می‌کنی.

امام جمعه قزوین اظهار کرد: اینکه خداوند در آیه ۹۳ سوره نحل فرموده هر کس را بخواهم هدایت می‌کنم و هر که را بخواهم گمراه می‌کنم، این سؤال پیش می‌آید که آیا ما نقشی در هدایت خود نداریم؟ اگر این طور باشد که با معنای مختار بودن انسان نمی‌سازد.

وی بیان کرد: اگر انسان نقشی در هدایت خود نداشته باشد که با آیه «و لقد کرمنا بنی‌آدم» همخوانی ندارد، اگر انسان تأثیری در هدایت خود یا جلوگیری از ضلالت و گمراهی خود ندارد و مثل یک ربات کنترل می‌شود، این با موضوع کرامت انسان قابل توجیه نیست.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خدا حکیم است، خدای حکیم نمی‌آید به بنده بگوید صرفاً من هستم که تو را هدایت یا گمراه می‌کنم و تو هیچ نقشی در این هدایت یا گمراهی نداری، زیرا این جبر است و با معنای اختیار سازگار نیست، در حالی که می‌دانیم حکمت خدا با جبر ناسازگار است.

خدا چه کسانی را هدایت و چه کسانی را گمراه می‌کند؟

وی تصریح کرد: این سؤال پیش می‌آید که خدا چه کسانی را هدایت و چه کسانی را هدایت نمی‌کند؟ در ابتدای قرآن کریم خداوند در سوره حمد فرموده که «اهدنا الصراط المستقیم» بگویید، این یک کد و راهنمایی است، یعنی خداوند می‌فرماید برای اینکه هدایت بخواهید باید «اهدنا الصراط المستقیم» بگویید، این یعنی خدا راه هدایت را به ما نشان داده و می‌فرماید تقاضای خود را اظهار کنید، بنابراین خدا کسانی را هدایت می‌کند که تقاضای هدایت خود را اظهار کنند.

آیت‌الله عابدینی ادامه داد: همچنین خداوند در آیه ۲ سوره بقره می‌فرماید «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِين»، یعنی اين است كتابى كه در حقانيت آن ترديدى نيست و مايه هدايت تقواپيشگان است، در این آیه کلمه «متقین» به معنای عالی‌ترین درجه تقوا نیست، بلکه متقین در این جا به معنای یک آدم سالم و غیرآلوده‌ است که به فطریات خود احترام می‌گذارد و پایبند به اصول انسانی است، این اندازه تقوا را خدا به همه آدم‌ها اعم از مسلمان و غیرمسلمان داده است.

وی یادآور شد: خداوند در آیه می‌فرماید هر کس که این تقوا و شناخت فطری را رعایت ‌کند، قرآن او را هدایت می‌کند، سپس این در آیه ۳ سوره بقره توضیح داده که «الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ»، یعنی آنان كه به غيب ايمان مى‌آورند و نماز را بر پا مى‌دارند و از آنچه به ايشان روزى داده‏‌ايم انفاق مى‌كنند.

امام جمعه قزوین خاطرنشان کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید اینها که کف تقوا را دارند، برای اقامه نماز آماده هستند، همین که رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) نماز را به آن‌ها پیشنهاد می‌کنند لبیک می‌گویند، این‌ها نمی‌توانند سیر باشند در حالی که گرسنگان را می‌بینند، نمی‌توانند راحت باشند و آدم‌های گرفتار را نادیده بگیرند، بنابراین این درجه حداقلی از تقوا همه جا خودش را نشان می‌دهد و هدایتگر می‌شود.

وی اظهار کرد: خداوند در آیه ۶۹ سوره عنکبوت فرموده «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ»، یعنی كسانى كه در راه ما كوشيده‏‌اند به يقين راه‌هاى خود را بر آنان مى‌‏نماييم و ‏خدا با نيكوكاران است، مطابق این آیه خدا کسانی را هدایت می‌کند که در راه او می‌کوشند و آدم‌های بی‌تفاوتی نیستند، برخی در حوادث ناگواری که برای مردم جامعه پیش می‌آید بی‌تفاوت و تماشاچی هستند و در راه خدا تلاشی نمی‌کند.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین یادآور شد: برخی‌ها زمانی که دشمن انواع و اقسام دروغ‌ها، تهمت‌ها و سیاه‌نمایی‌ها را علیه دین، انقلاب و رهبر معظم انقلاب نشر می‌دهد مانند تماشاچی هستند و جهاد تبیین نمی‌کنند، خدا کسانی را هدایت می‌کند که غیرت دارند و در این مواقع با جهاد تبیین تلاش می‌کنند جامعه را آگاه کنند.

وی افزود: خداوند در آیه ۱۷ سوره محمد فرموده «وَالَّذِينَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًى وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ»، یعنی آنان كه به سوی هدايت گرايش یافتند، خدا آنان را هر چه بيشتر هدايت کرد و توفيق پرهيزگاري‏ داد)، خدا در این آیه از کسانی سخن می‌گوید که عطش هدایت دارند و تشنه هدایت هستند، خدا می‌فرماید ما این‌ها را هدایت می‌کنیم، نه آن‌هایی که هدایت و ضلالت برایشان فرقی ندارد.

آیت‌الله عابدینی گفت: خداوند در آیه ۱۰۱ سوره آل‌عمران فرموده «وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللَّهِ وَفِيكُمْ رَسُولُهُ وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ»، یعنی چگونه كفر مى‌ورزيد با اينكه آيات خدا بر شما خوانده مى‌شود و پيامبر او ميان شماست و هر كس به خدا تمسك جويد قطعاً به راه راست هدايت ‏شده است.

وی بیان کرد: البته این آیه فقط مختص زمان پیامبر(ص) نیست، ما اکنون نیز فیض پیامبر(ص) و انوار برخاسته از وجود نورانی آن حضرت را می‌بینیم که عالم را روشن کرده است، بنابراین این فاصله زمانی بین ما و پیامبر(ص) باعث نشده که ما نتوانیم از ایشان اثرپذیری داشته باشیم، زیرا پیامبر(ص) برای همه زمان‌ها و مکان‌هاست.

قرار گرفتن در مسیر هدایت با ریسمان خدا 

امام جمعه قزوین ادامه داد: خداوند در آیه ۱۰۳ سوره آل‌عمران می‌فرماید معصومیت خدایی را با اعتصام به خدا دنبال کنید و به ریسمان خدا چنگ زنید تا هدایت شوید، در آیه ۱۰۳ همین سوره نیز فرموده «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا»، یعنی همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد.

وی بیان کرد: قرآن ریسمان خداست، ائمه(ع) نیز ریسمان‌هایی هستند که خدا برای نجات ما فرستاده است، هر کس به این ریسمان‌ها متوسل شود هدایت می‌شود.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۱۷۵ سوره نساء فرموده «فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا»، یعنی كسانى كه به خدا گرويدند و به او تمسك جستند به زودى خدا آنان را در جوار رحمت و فضلى از جانب خويش درمی‌آورد و ايشان را به سوى خود به راهى راست هدايت می‌كند، خداوند در این آیه می‌گوید کسانی که ایمان دارند و اعتصام به خدا می‌کنند را هدایت می‌کند.

وی تصریح کرد: امام باقر(ع) فرمودند هر کس به خدای عزوجل اعتصام کند هدایت می‌شود، یعنی فرد باید خودش را به خدا متصل کند، ما در قرآن به دنبال اتصال به خدا و حرف زدن با خدا هستیم، زمانی که ما به‌دنبال آیات و روایات می‌گردیم تا راه را پیدا کنیم، این‌ها اعتصام به خداست، بنابراین هر کس به خدا اعتصام کند هدایت شده است.

عابدینی گفت: امام(ع) در ادامه فرمودند هر کس به خدا توکل کند، خدا برای او کفایت می‌کند، هر کس به آنچه خدا روزی او کرده قانع باشد، فقیر و محتاج نیست اما اگر کسی راضی و قانع نباشد، حتی اگر همه دنیا را هم به او بدهند این فرد فقیر و بیچاره است.

وی یادآور شد: خداوند در آیه ۱۳ سوره مبارکه شوری فرموده «اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ»، یعنی خدا هر كه را بخواهد به سوى خود برمى‏‌گزيند و هر كه را كه از در توبه درآيد به سوى خود راه مى‌‏نمايد، خدا در میان بندگان خود گلچین می‌کند، اجتبا به معنای چیدن است، قرآن می‌گوید خدای متعال در میان آدم‌ها بهترین‌ها را می‌چیند و هر کسی را که اهل توبه است به سوی خود هدایت می‌کند.

امام جمعه قزوین اظهار کرد: بنابراین مطابق این آیه یکی از راه‌های هدایت شدن این است که انسان به گناه خود اعتراف کرده و توبه کند، خدا این آدم را هدایت می‌کند، بعضی از آدم‌ها گناه می‌کنند، اما گناهشان را توجیه می‌کنند، این‌ پررویی است، اما برخی با کمال تواضع اشتباه خود را می‌پذیرند و توبه می‌کنند، خداوند فرموده من این آدم‌های مؤدب را هدایت می‌کنم.

هر کس به خدا اعتماد کند خدا قلب او را هدایت می‌کند

وی افزود: در آیه ۱۱ سوره تغابن آمده «وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ»، یعنی كسى كه به خدا بگرود، خدا دلش را به راه آورد، در این آیه کلمه «یؤْمِنْ» به معنای اعتماد است، یعنی هر کس به خدا اعتماد کند خدا قلب او را هدایت می‌کند.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین اظهار کرد: در جلد ۷۴ بحارالانوار آمده هر کس رغبتش در دنیا مصرف شود، قلبش کور و تاریک می‌شود و بصیرت ندارد، چنین آدم‌هایی قلبشان به اندازه رغبتشان کور می‌شود، هر چه رغبت به دنیا غلیظ‌تر باشد، قلب کورتر و نابیناتر می‌شود، اما هر کس نسبت به دنیا رغبت کمتری داشته باشد و آرزوهای دنیایی خود را کوتاه کند، خدا به او علومی عنایت کرده و هدایت را روزی او می‌کند.

وی ادامه داد: بنابراین هر کس علاقه و وابستگی به دنیا را کنار بزند و محبت خود را به ارزش‌ها متمرکز کند و با دین خدا هماهنگ شود، خداوند او را هدایت کرده و به وی بصیرت می‌دهد، این بصیرت از آنجا می‌آید که فرد خودش را صاف و سالم نگه می‌دارد، یعنی لقمه حرام نمی‌خورد و نسبت به دنیا زهد دارد.

آیت‌الله عابدینی تصریح کرد: امیرالمؤمنین(ع) فرمودند اگر کسی بدی ببیند و از این بدی در قلبش بیزاری جوید، خودش را سالم نگه داشته و از بدی دور کرده است، اگر یک قدم جلوتر بیاید و این بیزاری را به زبان بیاورد اجر بیشتری دارد و فضیلتش از نفر قبلی بالاتر است، اگر کسی به میدان آمد و جهاد کرد تا حجت خدا اعتلا پیدا کند و کار ظالمان به ذلت کشیده شود، این فرد به راه هدایت می‌رسد و خدا قلبش را نورانی می‌کند.