معیار سنجش دین + اینفوگرافیک

حجت‌الاسلام والمسلمین علی رجبی، مدرس دوره‌های تدبر در قرآن در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به ضرورت معرفی اسلام حقیقی به نسل جوان، گفت: یک عده از افراد به ویژه برخی از جوانان، امروز خط‌کش و میزان ندارند به همین دلیل در انتخاب الگو برای دین دچار اشتباه می‌شوند. اگر بخواهیم بگوییم اسلام چگونه معرفی می‌شود، می‌توان گفت اسلام در سه قالب قرآن و کتاب، انسان (که همان معصومین(ع) هستند) و در مقام عمل (که فروعات دین است) معرفی می‌شود.

وی ادامه داد: اگر الگو و معیارمان برای دین درست باشد با چند رفتار اشتباه از دین، گریز پیدا نمی‌کنیم. اصل اسلام در کتاب قرآن آمده است به همین دلیل است که مقام معظم رهبری جوانان اروپایی را برای دریافت معنای واقعی اسلام به رجوع به قرآن دعوت می‌کنند تا اسلام را در قالب قرآن بشناسند. دومین معیار شناخت اسلام، انسان است. هنگامی که انسان عادی، الگو قرار می‌گیرد با کوچک‌ترین تخلفی از سوی وی، دیدمان نسبت به دین و اسلام باز خواهد گشت در حالی که الگوی واقعی و صددرصدی، معصوم (ع) است که تمام زندگیشان الگو است.

رجبی افزود: هنگامی که افرادی سلبریتی برای جوانان، الگو می‌شوند، باعث می‌شود با رفتاری از آنها، جوانان دست از دین و باور‌های فکریشان بردارند، لذا همان است که امام سجاد(ع) فرمودند: «اگر غرب و شرق عالم از دین برود و قرآن با من باشد، ترس و واهمه‌ای ندارم».

این حافظ کل قرآن با تأکید بر اینکه قرآن و معصوم، جایگاه امن و آرامش هستند، اظهار کرد: اسلام در قالب عمل مصداق همان حج است. اجتماع روزانه ما مسلمانان، نماز جماعت است و اجتماع هفتگی ما، نماز جمعه است، اما اجتماع سالانه ما که نشان‌دهنده قدرت وحدت و یکپارچگی و مساوی بودن تمام انسان‌ها است، همان حج است. حج را نباید با آل‌سعود دید، بلکه خود حج، نشان‌دهنده قدرت عظیم برای رشد معنوی و عرفانی مسلمان جهان است.

رجبی در ادامه به امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از فروعات دین که در قرآن نیز بر آن تأکید شده است، اشاره کرد و گفت: اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، عمل و اجرایی شود، شاهد کاهش تخلفات در جامعه و اثرگذاری آن خواهیم بود.

این مفسر قرآن اضافه کرد: باید به این نکته توجه کنیم، اگر قالب‌های باور‌های دینی ما درست باشد، قطعا دین‌گریز نخواهیم بود و به راحتی دست از باور‌های دینی خود بر نمی‌داریم، چنانکه مصداق همان بیتی است «اسلام به ذات خود ندارد عیبی/ هر عیب که هست از مسلمانی ماست»؛ بنابر این در اینفوگرافیک «قالب‌های سه‌گانه شناخت دین» به این موضوع به صورت مفصل، اما در یک نگاه پرداخته شده است.

«چُو بید بر سر ایمان خویش می‌لَرزم» گویی مصرع حافظ، حکایت حفظ ایمان از تند‌باد شرک است. قرآن می‌‎گوید: إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ (لقمان/۱۳) اینکه چرا برخی به نسیمی سست و از میوه پرثمر درخت دین، بی‎بهره می‏‌مانند، شایسته تأمل است.

عدم شناخت دقیق الگو‌های اصیل اسلام، باعث کژ‎فهمی در قضاوت‎‌هاست، معرفی مبنا و میزان درست، به جامعه کمک می‎‌کند تا هر فردی متر و معیار نباشد، بلکه رستگاران و مؤمنان حقیقی، معیار ما باشند همانطور که در سوره مومنون، آیه نخست به آن اشاره شده است. امام سجاد(ع) فرمودند: «اگر همه مردم از شرق تا غرب عالم بمیرند با وجود قرآن در کنار من، هرگز احساس وحشت و تنهایی نمی‎کنم» (الکافی، ج ۲، ص ۶۰۲، ح ۱۳). قرآن سفره پهن الهی و اَدبستان است «القُرآنَ مَأدَبَةُ الله» (کنزالعمال).

بر همین اساس اولین میزان، اسلام در قالب کتاب (قرآن) معیار است که اگر بدون بیماری فکری خود را بدان بسپاریم، همانطور که در سوره آل‌عمران، آیه ۷ به آن اشاره شده است، نور و راهگشاست (سوره مائده، آیه ۱۵). جفری لنگ (Jeffrey Lang) استاد ریاضی دانشگاه کانزاس آمریکا و کیت‌مور، پدر علم جنین‎شناسی و... با همین معیار متحول شدند و همچون «نجاشی» به حقانیت قرآن اذعان کردند (سوره آل‌عمران/ ۱۹۹). اهمیت قرآن از این منظر است که حافظ و نگهبان آن، از هر کاستی و فزونی و نابودی، خداوند است (سوره حجر/۹) که حتی یک واو از آن جابجا نشده است.

قرآن، مبین خود است و اگر درست فهمیده شود، تناقض در آن دیده نمی‎‌شود «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا» (نساء/۸۲)، اما اگر کسی یک گوشه (puzzle) را ببیند، حتما در فهم قرآن به مشکل برمی‌خورد، همانطور که در سوره حجر آیه ۹۱ آمده است «الَّذِینَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِینَ» اما اگر همه آیات را یک منظومه ببیند با توجه به اینکه قرآن نور است، روشنگر خود خواهد بود «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّکُمْ ...» (نساء/۱۷۴)؛ لذا تفسیر قرآن به قرآن یکی از بهترین روش‌‎های فهم قرآن است.

با دومین میزان شناخت اسلام، در قالب معصومین(ع)، متر و معیاری بی‎نقص در دست خواهیم داشت. خداوند پیامبر را مبین قرآن «بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ...» (نحل/۴۴) و قرآن را نیز مطهر نامید «رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ یَتْلُو صُحُفًا مُطَهَّرَةً» (بینه/۲) و دسترسی به معارف بلند و باطن آن را مختص مطهرون می‌داند همانطور که در سوره واقعه آیه ۷۹ به آن تصریح شده است و نیز می‌فرماید اهل‌بیت پیامبر(ع) از هر ناپاکی به دورند «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» (احزاب/۳۳). از این ‎رو معصومین مبین و مفسر حقیقی قرآن هستند و باید «دین در قالب انسان» را در حضرات معصومین جست، همانان که انسان کامل و قرآن ناطق هستند.

سومین میزان اسلام در قالب عمل (۱۰ مورد) فروع دین است. آنچه جانمایه این کرده و کردار است، تقرب به خداست، امیر بیان فرموده است: «اَلصَّلاَةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِیٍّ» [حکمت/۱۳۶] لذا اگر نماز مسلمانان برگرفته از دو قالب اولیه اسلام یعنی قرآن (معارج/۱۹ تا ۳۵) و معصوم (نمازحسین و یارانش در عاشورا) باشد، بازدارنده از فحشا و منکرات، در جامعه می‌شود، همانطور که در سوره عنکبوت، آیه ۴۵ به آن تصریح شده و این نماز مورد سفارش و استانداردِ دین است (بقره/۱۷۷). اما اگر نماز ضایع شود، موجب تبعیت از شهوات می‌شود «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ ...» (مریم/۵۹) و اگر ریاکارانه باشد، موجب نفرین و عذاب الهی است «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ» (ماعون/۴) و نیز فروع‏‌های دیگر دین...

با نتیجه‌‌گیری از قالب‌‌های سه‌گانه به این نکته می‌‎رسیم که اگر مردم در هر جامعه، الگوی کامل و معصوم را ملاک و میزان قرار دهند با تخلف و دین‌گریزی بعضی از افراد مسلمان و سلبیرتی‌های به ظاهر دین‎مدار، دست از دین و حقانیت آن برنداشته و برداشت غلط از دین نمی‌کنند (بقره آیات ۸ تا ۲۰)، کژفهمی آفت جامعه است.

حافظ متوجه آن در جامعه خود شده بود که با کنایه به خویش، نهیب زد و گفت: «اگر مسلمانی از این است که حافظ دارد/ وای اگر از پسِ امروز بُوَد فردایی».