کار نیک خود را با منت تباه نکنید

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم و در تفسیر آیه ششم از سوره مبارکه مدثر، گفت: «وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَکثِرُ» منت‌گذاری نکنید، اگر انفاق کردید یا از فقیری دستگیری کردید یا کار خیری از شما سر زد به دنبال لطفی ویژه از سوی طرف مقابل نباشید تا خیال شما راحت شود.

وی اظهار کرد: این اتفاق نزد خدا محقق می‌شود «مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ »اگر کار نیکی را نزد خدا فرستاده و با ریا و منت آن را تباه نکنید خداوند به آن عمل خیر چندین برابر پاداش خواهد داد. آیه این روحیه را مذموم می‌شمارد که در پی انجام یک کار نیک انتظار چندین برابری از فرد مقابل داشته باشید.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین بیان کرد: در شرح صحیفه سجادیه آمده است، اگر احسان‌کننده‌ای به دنبال تشکر و جبران از سوی احسان گیرنده باشد با فرد معامله کرده و اصلاً در کار خود خدا را مدنظر نگرفته است و معامله او دنیایی است و اجری برای آن باقی نمی‌ماند، «لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَی» با منت و آزار صدقه خود را باطل نکنید.

وی در روایتی از امام باقر(ع) بیان کرد: تفسیر قمی در جلد دوم صفحه ۳۹۳ نقل می‌کند؛ به کسی عطیه ندهید که در مقابل عطیه‌ای چندین برابر را طلب کنید و همواره از این منت و انتظار جبران منع کرده‌اند. خداوند در آیه ۱۶۴ سوره آل‌عمران بر مؤمنان منت می‌گذارد که «لَقَد مَنَّ اللَّهُ عَلَی المُؤمِنینَ إِذ بَعَثَ فیهِم رَسولًا مِن أَنفُسِهِم یتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیزَکیهِم وَیعَلِّمُهُمُ الکتابَ وَالحِکمَةَ وَإِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ» خداوند از این طریق نعمت را به ما معرفی کرده، برجسته می‌کند تا اهمیت نعمت نبوت، رسالت و آیات قرآن‌ کریم را به ما گوشزد نماید تا قدردان باشیم؛ این منت اذیتی در پی خود ندارد، بلکه به نفع ماست تا به اهمیت نعمتی که خداوند عطا کرده واقف باشیم.

آیت‌الله عابدینی افزود: تأکید خدا از آن جهت است که نعمت رسول‌ اکرم(ص)، حضرت امیر(ع) و آیات نورانی قرآن کریم بسیار ارزشمند است و باید با قدردانی بهترین بهره‌برداری را از آن‌ها داشته باشیم. همچنین خداوند در آیه پنجم از سوره مبارکه قصص می‌فرماید «وَنُریدُ أَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةً وَنَجعَلَهُمُ الوارِثینَ» در رابطه با منجی عالم بشریت عنوان می‌کند که ما تصمیم گرفته‌ایم بر مؤمنین منت گذاشته و زمین را به شایسته‌ترین و صالح‌ترین بندگان خود بسپاریم.

وی با اشاره به دوران پیامبری پر فراز و نشیب حضرت موسی(ع)، اشاره کرد: خداوند در پی هر حادثه و تلاشی درخواست‌های حضرت را اجابت کرد و در ادامه بر او منت گذاشت که ما باز هم راه را برای تو باز خواهیم کرد همان‌گونه که تاکنون در بزنگاه‌ها درخواست‌هایت را اجابت کرده‌ایم. هر کسی بندگی کند بر او منت گذاشته و علاوه بر پاداش، راه صحیح را هم به او نشان خواهیم داد و مشمول رحمت ما خواهد شد.

منت خدا بر بندگان

این مفسر قرآن کریم خاطرنشان کرد: خداوند با مطرح کردن کمک‌های خود به پیامبرانی همچون موسی و هارون، یونس و یوسف در پی آن است که عنوان کند هر کسی بنده خدا بوده و به او معرفت داشته باشد و از او کمک بخواهد پس با او معامله کرده و او را نجات داده و پیروز خواهیم کرد. خداوند در آیه ۱۷ سوره حجرات به منت مذموم و نکوهیده اشاره می‌کند «یمُنُّونَ عَلَیک أَنْ أَسْلَمُوا ۖ قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَی إِسْلَامَکمْ ۖ بَلِ اللَّهُ یمُنُّ عَلَیکمْ أَنْ هَدَاکمْ لِلْإِیمَانِ إِنْ کنْتُمْ صَادِقِینَ» ای پیامبر مردم بر تو منت می‌گذارند که اسلام آورده‌اند، بگو بر من منت نگذارید، این خداست که به سبب نعمت ایمان و هدایت باید بر شما منت بگذارد.

وی  تأکید کرد: این نکات باید مورد توجه اسلام شناسان، روانشناسان و کارشناسان مسائل تربیتی قرار گیرد تا افراد اسلام و ایمان خود را بسنجند و ظواهر را کنار زده و از میزان نیات و خلوص خود مطلع شوند. اگر از ایمان درونی خود مطلع شویم با طیب خاطر به بندگی ادامه خواهیم داد.

نماینده ولی فقیه در استان قزوین با اشاره به کتاب بحارالانوار حدیثی از نبی مکرم اسلام(ص) نقل کرد و گفت: اگر کسی کار نیکی در حق برادر دینی خود انجام دهد، سپس منت گذارد نه تنها عمل او حبط شده و ارزش خود را از دست خواهد داد بلکه وزر و وبال این منت‌گذاری باقی خواهد ماند و شکر متقابل خداوند را هم از دست خواهد داد. در حدیث قدسی پیامبر(ص) از خداوند نقل می‌کند «حُرِّمَتِ الجَنَّةُ عَلَی المَنّانِ وَ البَخیلِ وَ القَتّاتِ» بهشت را بر سه گروه آدم‌های منّت‌گذار، بخیل و سخن‌چین حرام کرده‌ام.

وی در شرح گفت‌وگوی امام‌ صادق (ع) با اسحاق‌ بن‌ مالک، گفت: حضرت از وی سؤال کرد که با زکات اموالت چه می‌کنی؟ پاسخ داد من فقرا و نیازمندان زکات را به منزلم دعوت کرده و زکات را به آنان می‌پردازم، حضرت فرمود تو با کار خود مؤمن زکات‌گیرنده را ذلیل و تحقیر کرده‌ای، خداوند نمی‌پسندد که کسی با بندگان او این‌گونه معامله کند. این حق مال شما نیست، این بخش از مال متعلق به دیگری است که در اموال شما قرار گرفته است و باید به شایستگی آن را به صاحب حق برسانید. حتی باید منت او را بکشید که این مال را از شما بپذیرد تا شما به تکلیف خود عمل کرده و آسوده خاطر شوید.

این مفسر قرآن در تفسیر آیه هفتم از سوره مدثر، اظهار کرد: خداوند می‌فرماید «وَلِرَبِّک فَاصْبِرْ» برای پروردگارت صبوری کن. اولین مخاطب این آیه رسول خداست. با افرادی مواجه هستی که از رسالت تو خشنود نشده و علیه تو از هیچ عملی فروگذار نکرده‌اند، پس در مقابل آن‌ها صبوری پیشه‌کن. از باب اهمیت صبر آن را به سر مثال زده و بقیه دین را به بدن تشبیه کرده‌اند؛ بدن بی‌سر ارزشمند نیست، در دین هم اگر صبوری و شکیبایی حذف شود چیزی باقی نخواهد ماند، اما اگر باشد به جنت بشارت خواهند داد.

وی در ادامه تفسیر سوره مدثر به آیه هشتم پرداخت و گفت: «فَإِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ» هنگامی‌که در صور و ناقور دمیده می‌شود؛ ناقور از منقار است که وسیله‌ای که می‌کوبد و فرو می‌رود و ناقور هم در عمق گوش‌ها نفوذ می‌کند و به عقل و ذهن همه می‌رسد و کسی نیست که ادعا کند صدای آن را نشنیده است. نقاره هم از صدای بیدار کننده و تأثیرگذاری برخوردار است.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در رابطه با این آیه حدیثی از امام صادق(ع) نقل کرد و تشریح کرد: ما امام پیروزی داریم که در حالت غیبت به سر می‌برد، خداوند هر زمان اراده کند که او ظهور نماید، با ناقور به دل او الهام خواهد کرد تا به امر خدا ظهور محقق شود. حضرت رسول(ص) فرمودند وقتی فرشته‌ای مأمور ایستاده تا به اذن خدا در صور بدمد ما چگونه می‌توانیم راحت و بی‌خیال به امورات خود مشغول و بی‌توجه باشیم؟ اصحاب فرمودند چه کنیم یا رسول‌الله؟ فرمود بگویید «حَسبُنا اللَّهُ ونعمَ الوَکیلُ وَ علی اللَّهِ توَکلنا» خدایا به فریاد ما برس که تضمین سعادت ما به دست توست.

قیامت برای کافران روز عسر و برای مؤمنان روز یُسر است

وی در ادامه آیات به تفسیر آیه نهم از سوره مدثر رسید و اینگونه بیان کرد: «فَذَٰلِک یوْمَئِذٍ یوْمٌ عَسِیرٌ» از روزی سخت سخن به میان می‌آید و دمیدن در صور هم مصداق ظهور حضرت مهدی(عج) و هم مصداق تحقق قیامت است. با صور اول همه می‌میرند و با صور دوم همه از قبرها برخاسته و زنده می‌شوند. «عَلَی الْکافِرِینَ غَیرُ یسِیرٍ» روز قیامت برای کافران روز عسر و مشقت و سختی است اما برای مؤمنان روز یُسر است.

این مسئول ادامه داد: خداوند در آیه یازدهم می‌فرماید «ذَرْنِی وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِیدًا» مرا با کسی که او را به تنهایی آفریدم واگذار. آیات ۷ تا ۱۱ راجع به ولیدبن مغیره نازل شده که پیرمردی باتجربه و تیزهوش بود. از جمله کسانی بود که رسول خدا(ص) را استهزاء می‌کرد، حضرت برای مردم قرآن قرائت می‌کرد و قریش از بزرگان خود همچون «ولیدبن مغیره» خواست تا جلوی اقدامات پیامبر را بگیرد که بساط تاخت و تاز آن‌ها را بر هم نزند.

وی گفت: قریش به او گفتند محمد(ص) شعر می‌گوید، کاهن است، کافر است، سخنرانی کرده یا شعر می‌خواند؟ آن‌ها از زیبایی کلام رسول خدا متحیر بودند اما چیستی آن را درک نمی‌کردند و گاهی با شنیدن آن هم متأثر می‌شدند و به این سبب برآشفته بودند. ولیدبن مغیره در برابر درخواست آن‌ها عجولانه قضاوت نکرد، فرصت خواست تا کلامی را که رسول خدا(ص) جاری می‌کند را بررسی کند. ولیدبن مغیره نزد پیامبر رفت و از او خواست برایش شعر بخواند، حضرت فرمودند شعری در کار نیست این کلامی است که خداوند برای انبیا و فرشتگان خود برگزیده است و حضرت آیات سوره سجده را قرائت کرد که اگر مشرکان به قرآن پشت کنند عذابی همچون قوم عاد و ثمود بر آن‌ها نازل خواهد شد.

آیت‌الله عابدینی گفت: با این پاسخ پیامبر ولیدبن مغیره به وحشت افتاد و مو به تنش راست شد و نزد قریش بازنگشت بلکه به خانه خود رفت تا اینکه قریش نزد ابوجهل رفته گفتند ولیدبن مغیره از بت‌پرستی دست‌کشیده و دیگر پیش ما نخواهد آمد، ابوجهل نزد مغیره رفت و گفت پیوستن تو به محمد(ص) ما را سرشکسته کرده و هیبت قریش را در هم کوبیده و کار تو سبب شده تا دشمنان ما را شماتت کنند.

وی افزود: ولیدبن مغیره پاسخ داد من به دین محمد(ص) نگراییده‌ام، من از او کلام سنگینی شنیدم که دریافت عمق کلام او پوست بدن من را تحت تأثیر قرار داد، ابوجهل سؤال کرد که سخنرانی او تو را تحت تأثیر قرار داده است؟ گفت نثر بود، خطبه نبود، شعر نبود و در آن از سبک شعر عرب خبری نبود، مهلت دهید تا فکر کنم که آنچه شنیدم چه بود. چون در دل افراد تأثیر می‌گذارد به سحر نزدیکتر است، من را تنها بگذارید.