شرح گفت‌وگوی بهشتیان و جهنمیان

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عابدینی، نماینده ولی‌ فقیه در استان قزوین، در جلسه تفسیر قرآن کریم و در شرح آیاتی از سوره مدثر، گفت: در جلسات پیشین به آیاتی اشاره شد که خداوند فرمود وقتی اهل بهشت از مجرمین سؤال می‌پرسند چه باعث شد که شما جهنمی شوید؟ آن‌ها پاسخ می‌دهند ما جزو پیکره مُصلّین به حساب نمی‌آمدیم.

وی ادامه داد: ممکن است برداشت اولیه از آیه ۴۳ سوره مدثر این باشد که مجرمین گفته‌اند ما نماز نمی‌خواندیم، اما این آیه معنای گسترده‌تری دارد، خداوند در این آیه می‌فرماید «لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ»، این آیه می‌خواهد بگوید در عالم یک شاکله ایمانی و خدایی و یک شاکله کفر و طاغوت وجود دارد، جهنمیان در دنیا در شاکله کفر، باطل و طاغوت قرار داشته‌اند.

امام جمعه قزوین بیان کرد: نباید آیه ۴۳ سوره مدثر را تنزل داد و گفت معنای این آیه چنین است که کافران نماز نمی‌خواندند، در روایات بسیاری ذیل این آیات گفته می‌شود که این آیه یعنی ما ولایت امیرالمؤمنین(ع) را قبول نداشتیم، ولایت امیرالمؤمنین(ع) همان ولایت پیغمبر است، ولایت پیغمبر همان ولایت خداست.

وی اظهار کرد: مجرمین در ادامه به بهشتیان می‌گویند دلیل حضور ما در جهنم این است که ما در دنیا به افراد مسکین کمک نکردیم، مفهوم این آیه بسیار جدی‌تر از معنای ظاهری آن است، این آیه یعنی مجرمین به بهشتیان می‌گویند ما در دنیا خمس و زکات مال‌مان را پرداخت نمی‌کردیم و در حمایت مالی از پیغمبر و آل او کوتاهی کردیم.

این مفسر قرآن تصریح کرد: ما باید پای کار امیرالمؤمنین(ع) باشیم، باید کاری کنیم دست علی(ع) و اولاد او باز باشد، همان کاری که پیغمبر کرد، حضرت فدک را به فاطمه(س) داد، این به‌خاطر دنیاطلبی نبود، پیامبر(ص) فدک را به فاطمه(س) داد تا ائمه(ع) یک منبع مالی داشته باشند و دستشان باز باشد، بنابراین مؤمنین نیز وظیفه دارند پای‌کار هزینه‌ها و مخارج نظام دینی باشند.

وی گفت: مجرمین در ادامه به بهشتیان می‌گویند ما به همراه اهل باطل در امور باطل غوطه‌ور بودیم، این آیه مربوط به کسانی است که غرق در بطلان، کفر و دشمنی با دین خدا هستند. همچنین مجرمین به بهشتیان می‌گویند ما قیامت را قبول نداشتیم، همه شرّ و فسادی که از ما سر می‌زد، ریشه‌اش بی‌اعتقادی به قیامت بود، مطابق آیه ۲۷ سوره غافر موسی(ع) گفت من به پروردگار خودم و شما پناه می‌برم از متکبری که به روز قیامت اعتقاد ندارد، این متکبرِ غیرمعتقد ممکن است حتی نماز بخواند و روزه بگیرد، اما هرچه را که خودش صلاح بداند دین می‌خواند.

حقیقت نماز چیست؟

امام جمعه قزوین بیان کرد: شخصی از امام صادق(ع) پرسید این قسمت‌های سوره مدثر را برای ما توضیح بده، حضرت فرمودند اینکه مجرمین می‌گویند ما نماز نمی‌خواندیم، یعنی ما با ائمه(ع) همراه نبودیم، البته نماز نخواندن و همراه ائمه(ع) نبودن با هم منافاتی ندارند، حقیقتِ نماز امیرالمؤمنین(ع) و ائمه(ع) هستند و ما باید بکوشیم پشت‌سر امیرالمؤمنین(ع) باشیم.

وی خاطرنشان کرد: قرآن فقط نمی‌خواهد بگوید به فقیر کمک کنید و نمازتان را بخوانید، می‌خواهد بگوید با چه کسانی زندگی ‌کنید، شفع به معنای جفت است، خداوند می‌فرماید آن‌هایی که با باطل بودند و با اهل نماز نبودند، شفاعت‌کننده‌ای ندارند. شفاعت‌کننده چه کسانی هستند؟ وقتی همراه کسی شدیم یعنی در شفع او هستیم، وقتی در شفع ائمه(ع) بودیم با آن‌ها وارد بهشت می‌شویم، زیرا در دنیا با آن‌ها زندگی کرده‌ایم.

آیت‌الله عابدینی یادآور شد: خداوند در آیه ۴۸ سوره مدثر می‌فرماید «فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ»، در روایات داریم که ابن‌عباس گفته این آیه یعنی تمام کفار مکه نمی‌توانند ذره‌ای از شفاعت بلال حبشی استفاده کنند، چون بلال معیت و شفع بودن با علی(ع) و اولاد آن حضرت را دارد اما آن‌ها چنین معیتی را ندارند.

وی اظهار کرد: خداوند در آیات ۴۶ و ۴۷ سوره مدثر می‌فرماید «وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ، حَتَّى أَتَانَا الْيَقِينُ» یوم‌الدین به معنای قیامت است، یوم‌الدین همچنین به معنای حضرت حجت و ظهور آن حضرت هم هست، این آیات یعنی آدم‌هایی بوده‌اند که یک عمر انتظار کشیده‌اند و گاهی کارشان به شک و تردید کشیده است.

امام جمعه قزوین تصریح کرد: نمونه بارز آن را در آمدن امام(ره) از نجف دیدیم، چه کسی باور می‌کرد شرایط طوری بشود که امام(ره) به مملکت برگردد، حکومت تشکیل بدهد، اوضاع را تغییر دهد و طاغوت نابود شود؟ اما این‌ها اتفاق افتاد، اکنون هم ممکن است درباره امام زمان(عج) دچار شک شویم و بگوییم یعنی ممکن است حضرت بیایند؟ باید به ظهور یقین داشته باشیم.

شفاعت‌کنندگان چه کسانی هستند؟

وی یادآور شد: حال ببینیم شفاعت‌کنندگان چه کسانی هستند؟ یکی از مصداق‌های شفاعت‌کنندگان خود پیغمبر است، به شرط آنکه در دنیا با آن حضرت همراه بوده باشیم، پیامبر(ص) فرمود اولین کسی که در قیامت برای شفاعت قیام می‌کند من هستم. انبیای الهی هم شفاعت می‌کنند، سومین شفاعت‌کنندگان نیز فرشتگان الهی هستند، رسول خدا(ص) فرمود به ملائکه، پیامبران و شهیدان اجازه داده شده که شفاعت کنند، فقط خداست که اجازه می‌دهد چه کسی شفاعت کند، خدا به این گروه اجازه شفاعت داده است.

نماینده ولی فقیه در استان قزوین گفت: در روایت آمده دانشمندان، عالمان و شهیدان جزو شفاعت‌کنندگان هستند، البته در بحث شفاعت دانشمندان هم نباید همان معیت و همراهی را که پیشتر ذکر کردیم را فراموش کنیم، برای مثال شهید مطهری دست ما را گرفت و در دست نهج‌البلاغه و امیرالمؤمنین(ع) گذاشت، این به معنای معیت و همراهی است، یعنی کاری کرد در دنیا همراه نهج‌البلاغه و امیرالمؤمنین(ع) شدیم، در قیامت هم که پرده‌ها کنار می‌رود ما در کنار امیرالمؤمنین(ع) خواهیم بود.

وی ادامه داد: امامان و شیعیان ائمه(ع) هم شفاعت‌کننده هستند، یعنی اگر آدم به یک طریقی به ائمه(ع) و شیعیان ناب آنان وصل باشد، این‌ها روز قیامت شفیع ما می‌شوند. رسول گرامی اسلام فرمودند یک شهید ۷۰ نفر از اطرافیان و بیت خود را که با او همراه بودند شفاعت می‌کند، البته در روایات آمده که عدد ۷۰ به معنای کثرت است.

قرآن نیز یکی از شفاعت‌کنندگان است

امام جمعه قزوین بیان کرد: قرآن نیز یکی از شفاعت‌کنندگان است، امیرالمؤمنین(ع) در خطبه ۷۶ نهج‌البلاغه فرمود بدانید که این قرآن شفاعت‌کننده‌ای است که شفاعتش رد نخواهد شد، اگر کسی در دنیا با قرآن زندگی کرد، یعنی معیت با قرآن را داشت، در قیامت هم قرآن شفیع او خواهد شد. مُعمّرین مسلمانان نیز شفاعت‌کننده هستند، آن‌هایی که عمری در خدمت اسلام بوده‌اند، صادقانه پای دین مانده‌اند و برای دین فعالیت کردند، خدا به این‌ها هم سهم شفاعت خواهد داد.

وی تصریح کرد: عبادت‌هایی که می‌کنیم نیز جزو شفاعت‌کنندگان هستند، رسول خدا(ص) فرمودند عبادتی که می‌کنیم در روز قیامت شفیع ما خواهد بود. کارهای خوب و اعمال خداپسندانه‌ای که انجام می‌دهیم، در قیامت از ما شفاعت می‌کنند، خداوند در آیه ۱۰ سوره فاطر فرمود هر كس سربلندى مى‏‌خواهد سربلندى يكسره از آن خداست‏ سخنان پاكيزه به سوى او بالا مى‌رود و كار شايسته به آن رفعت مى‌‏بخشد و كسانى كه با حيله و مكر كارهاى بد مى‌كنند عذابى سخت‏ خواهند داشت و نيرنگشان خود تباه مى‏‌گردد. خداوند در این آیه می‌فرماید عمل صالح نزد خدا بالا می‌رود، نمی‌شود که عمل بالا برود و عامل آن زمین بماند، بنابراین عامل هم با عمل بالا می‌رود و بهشتی می‌شود.

امام جمعه قزوین اظهار کرد: مورد دیگر شفاعت نیز خود خداست، رسول خدا(ص) فرمودند بعد از اینکه همه شفاعت‌شان را کردند خدای متعال می‌فرماید شفاعت من مانده است، آن‌هایی که با من بودند و همراهی با من را داشتند، مشمول عنایت خاص من هستند. خداوند در آیات ۴۹، ۵۰ و ۵۱ سوره مدثر می‌فرماید در قیامت آدم‌های نااهل مثل چهارپایانی هستند که گریزان هستند، این‌ها مانند چهارپایانی هستند که از شیر فرار می‌کنند.

وی بیان کرد: خدای متعال در آیه ۵۴ و ۵۵ سوره مدثر می‌فرماید «كَلَّا إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ، فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ»، یعنی چنين نيست كه آن‌ها مى‏‌گويند آن قرآن يک تذكر و يادآورى است، هر كس بخواهد از آن پند مى‏‌گيرد، خداوند در این آیات می‌فرماید قرآن تذکر است، تذکر به معنای یادآوری است، خدا می‌خواهد بگوید من یک نسخه از قرآن را در فطرت شما تعریف کردم، هر آیه‌ای که می‌خوانید خمیرمایه این آیه در جان شما وجود دارد.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۵۶ سوره مدثر می‌فرماید «وَمَا يَذْكُرُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَى وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ»، یعنی و هيچ كس پند نمى‏‌گيرد مگر اينكه خدا بخواهد او اهل تقوا و اهل آمرزش است، خدا می‌فرماید هیچ کس متفکر نمی‌شود و پند نمی‌پذیرد مگر اینکه خدا بخواهد، البته خدا خواسته است، به شرطی که ما لجاجت نکنیم.

عابدینی در پایان گفت: بنابراین اینکه در این آیه گفته خدا نمی‌خواهد، به این معناست که قبل از اینکه خدا نخواهد، خود ما نخواسته‌ایم که هدایت شویم، چون ما اختیار و اراده داریم، اگر ما خودمان هدایت را بخواهیم خدا پیامبران خویش و کتب آسمانی را بسیج کرده تا ما هدایت شویم.