چرا خواب روزه‌دار در ماه رمضان عبادت است؟
یک استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: چرا خواب روزه‌دار در ماه رمضان عبادت است؟ چون «إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی» دعا نمی‌کنند در اینجا رابطه بین دعا، استکبار و عبادت دیده می‌شود؛ وقتی دعا می‌کنیم عبد خداوند متعال هستیم ما در ماه رمضان عهد می‌کنیم که مغرور نشویم و در برابر خداوند نایستیم به همین دلیل از مادیت عبور می‌کنیم و خداوند نیز خواب این ماه را هم عبادت می‌داند.
مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در وبینار تحلیل روانشناختی دعای ابوحمزه ثمالی که شب گذشته 25 فروردین به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی طلیعه سلامت برگزار شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم یک فضای ذهنی را ترسیم کنیم فضاهای متعددی ازجمله ارتباط با والدین، ارتباط با فرزند و ارتباط با همسر را شامل می‌شود. اگر ذهن انسان را مانند یک گوی تصور کنیم هر قسمت مربوط به یک فضاست که با آن ارتباط برقرار می‌کنیم اما گاهی ممکن است انسان به فضاهایی که در ذهنش اتفاق می‌افتد آگاه نباشد.
وی ادامه داد: در هنگام تولد به فضاهای ذهنی تسلط نداریم هسته این فضا خودآگاهی است که با بزرگ شدن به آن تسلط پیدا می‌کنیم و شامل چهار فضای ادراکی «من»، «دیگران و اشیا»، «مبدأ» و «معاد» است.
استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تشریح کرد: باید بدانیم «خود» چیست؛ از «خود» به عنوان «فطرت» یاد می‌شود یعنی آن‌گونه که آفریده شدیم و آنچه خدا خلق کرده است، در حقیقت فطرت سخت‌افزار سیستم روانی ماست و در آن تبدیل یا تغییر وجود ندارد؛ درون این سخت‌افزار عقل فطری و سازه‌ای بزرگ‌تر به نام قلب وجود دارد و جایی است که توسط آن به‌دنبال اثرگذاری یا اثرپذیری هستیم؛ قلب یک زبان دارد و در محیط‌های مختلف به زبان خود صحبت می‌کند باید بگوییم که دعا زبان قلب است برای همین است که به محض اینکه دست‌های ما بالا می‌رود بلافاصله دعا می‌کنیم و یا به محض اینکه اتفاقی می‌افتد دست به دعا می‌شویم.
وی با بیان اینکه دعا زبان فطری و فطرت ماست، افزود: دعا زبان قلب است وقتی که قلب آسیب می‌بیند و یا تلنگری به آن وارد می‌شود می‌گوییم قلب شکسته است، شکستن قلب لزوماً به معنای چند پاره شدن نیست بلکه به معنای شکست است و به محض اینکه شکست می‌خوریم احساس ناامیدی به ما دست می‌دهد و تنها مسیری که روشن می‌بینیم سمت خداست.
این روانشناس تصریح کرد: چرا کسانی که در معیت خداوند متعال هستند در شکست ناامید نمی‌شوند؟ در پاسخ باید بگوییم قلب بانک ماست و ذخایر خود را سرمایه‌گذاری می‌کنیم وقتی بدون خداوند حرکت کنیم و شکست بخوریم ناامید می‌شویم، در حقیقت ناامیدی سرمایه‌زدایی از داشته‌های ماست. علت اصلی ضربه‌هایی که می‌خوریم از روابط غیرخدایی و غیرمعنوی است این ضربه‌ها انعطاف را از ما می‌گیرد.
وی بیان کرد: در هر حوزه ادراکی فرهنگ خاص داریم و یک فرد فرهیخته متناسب با آن حوزه سخن می‌گوید آداب حضور در محضر الهی نیز باید رعایت شود. دعا باید از قلب برخیزد وقتی معنی دعا را پیگیری می‌کنیم می‌بینیم که دعا یک جریان، فرآیند و توجه است.
وجود یک قانون روانشناختی در آیه 60 سوره غافر
استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با اشاره به آیه 60 سوره غافر «وَقَالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ؛ و پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من تکبّر ورزند، به زودی خوار و رسوا به دوزخ درآیند»، توضیح داد: این آیه یک قانون روانشناختی را به ما نشان می‌دهد قرآن کریم از فضایی برای ما تعریف می‌کند که باید زبان ما باز باشد؛ خداوند به خودش تعهد داده که اگر خواسته قلبیتان باشد من شما را اجابت می‌کنم؛ در اینجا ادعونی و استجب مطلق است و قید ندارد. امام سجاد (ع) در ابوحمزه ثمالی می‌گوید خودتان را قضاوت نکنید بگذارید خداوند بگوید.
وی ادامه داد: چرا خواب ماه رمضان عبادت است؟ چون «إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی» دعا نمی‌کنند در اینجا رابطه بین دعا، استکبار و عبادت دیده می‌شود؛ وقتی دعا می‌کنیم عبد خداوند متعال هستیم ما در ماه رمضان عهد می‌کنیم که مغرور نشویم و در برابر خداوند نایستیم به همین دلیل از مادیت عبور می‌کنیم و خداوند نیز خواب این ماه را هم عبادت می‌داند. خداوند در پایان آیه «سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ» می‌خواهد به ما بگوید اگر کسی خود را بزرگ تصور کرده و عبادت نکند جهنم آنان به رنگ ذلت است.
دعا در حق ظالمان نشانه بخشش است
جان بزرگی عنوان کرد: اگر کسی را ببخشیم علامت بخشش این است که در حق او دعا کنیم؛ وقتی کسی ظلم می‌کند قلب ما منعطف نمی‌شود اما وقتی کسی را می‌بخشیم قلب ما منعطف می‌شود.
وی یادآور شد: در بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 68، ص 136 آمده است معاویة بن عمار از حضرت صادق (ع) نقل می‌کند که حضرت فرمودند «ای معاویه هر کس توفیق سه چیز را داشته باشد از سه چیز محروم و بی‌نصیب نخواهد شد 1- کسی که موفق به دعا شود بالاخره دعایش مستجاب خواهد شد 2- و کسی که توفیق شکر و حالت سپاسگزاری داشته باشد نعمتش زیاد خواهد شد 3- کسی که دارای توکل باشد امورش کفایت خواهد شد چون خداوند متعال می‌فرماید وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ».
استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا فرهنگ دعا کردن را از بزرگانی مانند حضرت علی (ع)، امام سجاد (ع) و دیگر معصومین دریافت می‌کنیم در پاسخ باید بگوییم ائمه اطهار (ع) آلودگی نداشته و قلبی سالم دارند باید شب‌های ماه مبارک رمضان را مغتنم بدانیم و با زبان دعای ائمه با خداوند متعال سخن بگوییم.
وی یادآور شد: در دعای ابوحمزه ثمالی همه چیز به زیبایی کنار هم چیده شده است و امام سجاد (ع) ما را دعوت کرده که اینگونه طلب کنیم؛ «بِک عَرَفْتُک وَاَنْتَ دَلَلْتَنی عَلَیک وَدَعَوْتَنی اِلَیک، وَلَوْلا اَنْتَ لَمْ اَدْرِ ما اَنْتَ اَلْحَمْدُللهِ الَّذی اَدْعوُهُ فَیجیبُنی وَ اِنْ کنْتُ بَطیـئاً حینَ یدْعوُنی وَالْحَمْدُللهِ الَّذی اَسْئَلُهُ فَیعْطینی وَاِنْ کنْتُ بَخیلاً حینَ یسْتَقْرِضُنی وَالْحَمْدُللهِ الَّذی اُنادیهِ کلَّما شِئْتُ لِحاجَتی وَاَخْلوُ بِهِ حَیثُ شِئْتُ لِسِرِّی بِغَیرِ شَفیـع فَیقْضی لی حاجَتی اَلْحَمْدُللهِ؛ ای پروردگار من ... به‌وسیله خودت من تو را شناختم و تو مرا برخود راهنمایی کردی و به‌سوی خود خواندی و اگر تو نبودی من ندانستم که تو کیستی ستایش خدایی را که می‌خوانمش و او پاسخم دهد و اگرچه وقتی می‌خواندم به‌کندی به درگاهش روم و ستایش خدایی را که می‌خواهم از او و به من عطا می‌کند و اگرچه در هنگامی که او از من چیزی قرض خواهد من بخل کنم و ستایش خدایی را که هرگاه برای حاجتی بخواهم او را ندا کنم و هر زمان بخواهم برای راز و نیاز بدون واسطه با او خلوت کنم و او حاجتم را برآورد».
انتهای پیام
