علم ضرب در عمل؛ فرمول زندگی سالم
استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: فرمول زندگی سالم علم ضرب در عمل است باید این ۲ را ضرب در هم کنیم؛ در مقابل آن نیز جهل ضرب در بی‌عقلی وجود دارد و هرچه بیشتر پیوند بخورند انسان بیشتر سقوط می‌کند.
به گزارش ایکنا از قزوین، مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در وبینار تحلیل روانشناختی دعای ابوحمزه ثمالی که شب گذشته، 11 اردیبهشت به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی طلیعه سلامت برگزار شد، اظهار کرد: در فرازهای قبل دیدیم که امام سجاد (ع) ما را منزل به منزل هدایت کردند و در نهایت به دعا رسیدند؛ با این مقدمه‌سازی به نظر می‌رسد بیش از هر چیزی نیازمند زمینه‌سازی فکری و عملی هستیم تا دعا به ثمر برسد.
وی ادامه داد: امام سجاد (ع) ما را در مرز زندگی قرار می‌دهند تا زندگی را بهتر کنیم و این آمادگی را ایجاد می‌کنند تا خود را ارزان نفروشیم؛ دقیقاً چیزی که در شب قدر باید به آن توجه داشته باشیم این است که منزلت خود را درک کنیم و ببینیم از خداوند چه می‌خواهیم چون هرکس به اندازه ارزش خود از یک کریم درخواست می‌کند.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: خداوند در آیه 2 سوره ملک آورده است «الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیاةَ لِیبْلُوَکمْ أَیکمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ؛ خدایی که مرگ و زندگانی را آفرید که شما بندگان را بیازماید تا کدام نیکوکارتر (و خلوص اعمالش بیشتر) است و او مقتدر و بسیار آمرزنده است». خداوند ابتدا درباره خلق مرگ و سپس خلق حیات صحبت می‌کند؛ سپس مطرح می‌کند که ما شما را با سختی و آسانی‌هایی مورد آزمایش قرار می‌دهیم؛ به نظر می‌رسد در مسیر موت و حیات، مسیر مرگ به زندگی و آنچه که در زندگی واقعی رقم می‌خورد در تمامی لحظات در موقعیت انتخاب قرار می‌گیریم در حقیقت هر لحظه از زندگی یک نوع انتخاب است.
بیشتر بخوانید:
- لباس تقوا بر تن کنیم
- خداوند انسان را به «ستار» بودن دعوت می‌کند
- «تنهایی معنوی» انسان هنگام مرگ بیشتر می‌شود
وی خاطرنشان کرد: انسان باید ارزش خود را درک کند و به سمت بهترین عمل حرکت کند، از مکتب امام سجاد (ع) آموختیم که انسان به رغم همه اشتباهاتش شایستگی این را دارد که خداوند او را ببخشد، در فرازهای دعای ابوحمزه متوجه ارزش انسان شدیم و دیدیم خدا حاضر است عاشق بنده شود. امام سجاد (ع) در دعای ابوحمزه می‌گویند که من تو را به وسیله خودت شناختم و خدا نیز بارها تأکید داشته که اگر من را طلب کنید پیدا خواهید کرد، من از رگ گردن هم به شما نزدیک ترم کافی است به قلبتان تلنگر بزنید دقیقاً خدا همانجاست.
جان‌بزرگی تصریح کرد: اگر کسی خدا را پیدا کند قطعاً او را می‌شناسد به‌وسیله ائمه اطهار (ع) می‌توانیم مسیر خداشناسی را طی کنیم؛ وقتی ابوحمزه ثمالی را دنبال می‌کنیم می‌بینیم امام از زبان ما سخن می‌گویند و آنچه در دل ماست را بیان می‌کنند.
وی اشاره کرد: مگر می‌شود انسان عاشق خدا نشود؟! خدایی که با نامه‌های عاشقانه ما را به نیک‌زیستی خودمان دعوت می‌کند. رفتن یا نرفتن ما به سمت او ضرری به خدایی او نمی‌رساند. کسی که عاشق خدا شود خدا هم عاشق او می‌شود. یک انسان چقدر ارزشمند است که خدا عاشقش شود.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه خدا عاشق حضرت علی (ع) بود، ادامه داد: امام علی (ع) بعد از جنگ جمل مردم را جمع کرد و خطاب به آنان گفت یک نفر بگوید اشکال من چیست چه ایرادی در کار من می‌بینید؟ کسی سخن نگفت، حضرت فرمودند پس چرا با من جنگ می‌کنید؟!
حضرت علی (ع) شاخص دین و حق است
وی با تأکید بر اینکه حضرت علی (ع) شاخص دین و حق است، تشریح کرد: حضرت علی (ع) انسان کامل است بنابراین شناخت و درک حضرت برای ما سخت است. یکی از افرادی که تازه به اسلام گرویده بود در خصوص یکی از علل مسلمان شدنش به ما گفت «کسی که در نهج‌البلاغه سخن گفته نمی‌توان ایرادی به او وارد کرد».
جان‌بزرگی تشریح کرد: در فراز 41 و 42 آمده است «اِلهی اَنْتَ الَّذی تُفیضُ سَیبَک عَلی مَنْ لا یسْئَلُک وَعَلَی الْجاحِدینَ بِرُبوُبِیتِک فَکیفَ سَیدی بِمَنْ سَئَلَک وَاَیقَنَ اَنَّ الْخَلْقَ لَک وَالاْمْرَ اِلَیک تَبارَکتَ وَتَعالَیتَ یا رَبَّ الْعالَمینَ سَیدی عَبْدُک بِبابِک اَقامَتْهُ الْخَصاصَه بَینَ یدَیک یقْرَعُ بابَ اِحْسانِک بِدُعآئِهِ فَلا تُعْرِضْ بِوَجْهِک الْکریمِ عَنّی وَاقْبَلْ مِنّی ما اَقوُلُ فَقَدْ دَعَوْتُ بِهذَا الدُّعاءِ وَاَ نَا اَرْجوُ اَنْ لا تَرُدَّنی مَعْرِفَةً مِنّی بِرَاْفَتِک وَرَحْمَتِک اِلهی اَنْتَ الَّذی لا یحْفیک سآئِلٌ وَلا ینْقُصُک نآئِلٌ اَنْتَ کما تَقوُلُ وَفَوْما نَقوُلُ اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک صَبْراً جَمیلاً وَفَرَجاً قَریباً وَقَولاً صادِقاً وَاَجْراً عَظیماً؛ خدایا تویی که فیض خود را حتی بر آنکه درخواست نکند و بر منکران پروردگاری‌ات فروریزی پس چگونه نسبت به کسی که از تو درخواست کند و یقین داند که جهان خلقت از تو و کار به‌دست تو است؟ برتری و والایی ای پروردگار جهانیان، ای آقای من بنده ات به درگاهت آمده و تنگدستی او را پیش روی تو واداشته و به وسیله دعای خود در خانه احسان تو را می‌کوبد پس آن روی بزرگوارت را از من بر مگردان و آنچه گویم از من بپذیر، زیرا من به این دعا تو را خواندم و امیدوارم که بازم مگردانی چون آشنایی کاملی به مهر و رأفت تو دارم. خدایا تویی که درمانده و سوال پیچت نکند سائلی و بخشش و عطا از تو نکاهد تو چنانی که خود گویی و بالاتر از آنی که ما گوییم. خدایا من از تو خواهم صبری نیکو و گشایشی نزدیک و گفتاری راست و پاداشی بزرگ».
وی گفت: امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه از خداوند صبر جمیل می‌خواهند و این فضایی است که امام در دعا به روی ما باز و آن را بعد از چند دعا مطرح می‌کنند.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: شب قدر شبی است که ملائکه و روح پایین می‌آیند تا مقدرات انسان را رقم بزنند. وقتی کسی می‌گوید که رب من خداست پس از آن باید استقامت کند؛ خدا ملائکه را برای انسان می‌فرستد تا کارهای او را مدیریت کنند تا غم و اندوهی در دلش راه نیابد. در استقامت تداوم وجود دارد و معنای دیگر صبر جمیل نیز تداوم است کسی که بر چیزی صبر کند تداوم دارد.
«امید» از مؤلفه‌های صبر جمیل است
وی تصریح کرد: از مؤلفه‌های صبر جمیل می‌توانیم به «امید» اشاره کنیم که یکی از نتایج صبر است. انسان در پی صبر شکوه و شکایت نمی‌کند؛ فقدان بی‌تابی، فقدان سرزنش و تحمل بالا مولفه‌های دیگر صبر جمیل هستند. «استقامت» یعنی خود را از درون قوی و بار مشکلات را بپذیریم که تحمل سختی، بیماری و تمسخر جزو مؤلفه‌های صبر جمیل هستند؛ توکل بر خداوند متعال نیز از مهم‌ترین مولفه‌های صبر جمیل است یعنی تنها باید به او تکیه داشته باشیم.
جان‌بزرگی بیان کرد: در آیات ۱۸ و ۸۳ سوره یوسف در خصوص صبر جمیل سخن گفته شده است که یکی در خصوص حضرت یوسف (ع) و دیگری در مورد بنیامین است که در هر دو مقطع زمانی به حضرت یعقوب (ع) شوک وارد می‌شود.
وی توضیح داد: امام سجاد (ع) به خدمتکار خود گفتند هر سائلی که بر در خانه آمد را رد نکنید که از امام سوال کردند چرا؟ گفتند من نگرانم یکی از آن‌ها سائل واقعی باشد و سپس داستان حضرت یعقوب را تعریف کردند، یک شب سائلی درب خانه حضرت یعقوب (ع) را می‌زند و طلب غذا می‌کند ظاهراً حضرت یعقوب شک می‌کند که نیازمند باشد بنابراین سائل را رد می‌کند و فردای آن روز برادران یوسف او را به سفر می‌برند و به چاه می‌اندازند، سپس پیراهن خونین یوسف را به یعقوب می‌دهند که یعقوب (ع) می‌گوید دروغ می‌گویید چراکه اگر گرگ یوسف را خورده بود این پیراهن باید تکه پاره میشد در حالی که تنها خونین است. سپس حضرت یعقوب به صبر جمیل اشاره می‌کنند و می‌گویند که تکیه‌گاهم فقط خداست و نمی‌توانم هر آنچه که شما وصف می‌کنید را بپذیرم.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تأکید کرد: چیزی که در مسیر حق نباشد توسط خدا پوشانده نمی‌شود و دروغ نیز یکی از این موارد است. اگر انسان صبر جمیل داشته باشد مقاومت درونی‌اش افزایش پیدا می‌کند؛ اگر استعانت به خدا وجود داشته باشد بنده در مسیر حق قرار می‌گیرد بنابراین امام از خداوند صبر جمیل می‌خواهند چون وقتی که انسان پای بر دنیا می‌گذارد مرتب سختی‌های مختلف را تجربه می‌کند و این خاصیت دنیاست که انسان را گرفتار کرده و نمی‌تواند بر آن سرمایه‌گذاری کند، بدون استعانت از خدا خطر سقوط وجود دارد.
وی مطرح کرد: در شب قدر متناسب با قدر و منزلت انسانی از خدا بخواهیم وقتی معنای قدر را دنبال می‌کنیم معانی مختلفی را مشاهده می‌کنیم قدر را اندازه و حقیقت یک شی معنا کردند همچنین نهایت ارزش یک پدیده را قدر می‌دانند، ارزش انسان به قدر زیاد است که خداوند می‌گوید من دنیا را برای شما و شما را برای خودم آفریدم. امام سجاد (ع) در دعای ابوحمزه مرتب ارزش انسانی ما را بالا می‌برد تا خود را ارزان نفروشیم و خواسته‌های بزرگ و حقیقی داشته باشیم.
جان‌بزرگی با بیان اینکه تنگی معیشت معنای دیگر «قدر» است، اضافه کرد: راغب اصفهانی نیز «قدر» را اینطور معنا کردند، قدر و تقدیر تبیین و مشخص کردن اندازه شی است و تقدیر الهی با دو حالت «اعطای قدرت به اشیا» و «قرار دادن آن قدرت به اندازه و جهت خاص براساس حکمت» است.
«قدر» به معنای ایجاد استعداد خاص است
وی توضیح داد: لغت‌شناسان می‌گویند «قدر» به معنای ایجاد ابداع و استعداد خاص است که در جهت هدفی خاص دنبال می‌شود از قرآن کریم معانی مختلفی مانند حد و اندازه، مقدار توان، عظمت و شأن و معیشت و روزی برای «قدر» استخراج شده است. در شب قدر می‌توانیم سرنوشت خود را تغییر دهیم؛ در سوره قدر نزدیک‌ترین معنا به این شب را می‌بینیم که به معنای عظمت و تقدیر مقدرات انسان‌هاست.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: فرمول زندگی سالم علم ضربدر عمل است باید این 2 را ضرب در هم کنیم؛ در مقابل آن نیز جهل ضرب در بی‌عقلی وجود دارد و هرچه بیشتر پیوند بخورند انسان بیشتر سقوط می‌کند.
وی با اشاره به دعای «رَبِّ زِدنی عِلمَاً و إِیماناً وَ عَمَلاً صالِحاً وَ أَلحِقنی بالصّالِحین؛ پروردگارا بر دانش و و ایمان و اعمال شایسته ام بیافزای و من را به صالحان ملحق گردان» گفت: از خدا بخواهیم علم و عمل ما را زیاد کند؛ شب قدر شبی است که باید از خدا بخواهیم تا حد آن را تعیین کند و هر چقدر درک کردیم به آن عمل کنیم.
جان‌بزرگی با بیان اینکه علم لایتناهی است، اشاره کرد: امام سجاد(ع) در خصوص امید بسیار صحبت کردند، گناه ارزش انسان را پایین می‌آورد و قرآن به ما می‌آموزد که علم و عمل خود را در نظر بگیریم، بنابراین هر چقدر شکر بگوییم کم گفته‌ایم.
وی یادآور شد: تمام لحظات شب قدر را باید مغتنم بشماریم. از امام باقر معنی «انا انزلناه» را پرسیدند امام فرمود هر چه در آن مقدر شود حتمی است و تنها خداوند می‌تواند آن را تغییر دهد. امشب مقدرات قابل تغییر است و فرشتگان و روح به زمین می‌آیند تا هر امری را محقق کنند بیاییم ناامید نباشیم؛ شب‌های احیا شبی نیست که بخواهیم تنبلی کنیم و وقت خود را با چیزهای بی‌ارزش بگذرانیم.
این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: حضرت علی(ع) در شب ۱۹ ماه رمضان با مهربانی در مسجد قاتل خود را بیدار کردند چه بسیار افرادی که حق را دیدند و انکار کردند بنابراین باید هوشیار باشیم تا گرفتار عده‌ای روشنفکرنما نشویم، در این شب‌ها دل خود را به ائمه اطهار(ع) و خداوند بسپاریم.
انتهای پیام
