فردای شب قدر گویی انسان تازه متولد شده است

به گزارش ایکنا از قزوین، مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در وبینار تحلیل روانشناختی دعای ابوحمزه ثمالی که شب گذشته، 15 اردیبهشت به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی طلیعه سلامت برگزار شد، اظهار کرد: امام سجاد (ع) به ما می‌آموزند که چگونه با خدا حرف بزنیم و چه بخواهیم؛ گاهی درخواستی داریم و نمی‌دانیم چه در آن نهفته است اما ممکن است صلاح ما در آنچه می‌خواهیم با آنچه خدا می‌خواهد فرق داشته باشد امام به ما می‌آموزند که چگونه خود را به خداوند بسپاریم.

وی ادامه داد: امام سجاد (ع) به ما می‌آموزند وقتی در محضر الهی قرار گرفتیم چگونه با خداوند حرف بزنیم؛ در شب ۲۱ ماه رمضان گفتیم که وقتی ذکر «سُبْحانَک یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنا مِنَ النّارِ یا رَبِّ» را 100 بار تکرار می‌کنیم از خداوند می‌خواهیم بعد از تسبیح ما را از نار خلاصی ببخشد؛ جایی که امکان ظلم کردن وجود دارد مسیر ظلم ظلمات و نار است.

بیشتر بخوانید:

• توصیه امام سجاد(ع) برای عافیت‌طلبی در شب قدر
• اعمال و افکار منفی مصادیق «نار» هستند
• راهکار تحقق سلامت روانی در دعای ابوحمزه ثمالی

بازی با مقدسات خود فرد را تحقیر می‌کند

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: امروزه مسخره کردن مسائل دینی و مذهبی در قالب کلیپ‌های اجتماعی و حتی شوخی با آن رواج پیدا کرده است که متأسفانه ما نیز در مسیر انتشار قرار می‌گیریم، فراموش نکنیم که با خداوند چه قراری می‌گذاریم پس ابزار کسانی که در مسیر شیطان قرار دارند نشویم؛ گاهی یک شوخی چیزی را در اذهان حک می‌کند که جبران آن سخت است، در حقیقت وقتی که انسان با مقدسات و فضای معنوی بازی می‌کند خودش تحقیر می‌شود.

وی بیان کرد: «غیبت» از مصادیق حق‌الناس است و خداوند نمی‌تواند برای حق‌الناس کاری کند چون نمی‌تواند حقوق دیگر بندگان را نادیده بگیرد؛ گاهی در حق کسی ظلم می‌کنیم که این ظلم آثار و تبعات دارد بنابراین باید از خدا بخواهیم اثر عمل را خنثی کند.

جان‌بزرگی اشاره کرد: امام سجاد (ع) در دعا می‌فرمایند اگر در حق کسی ظلم کردی به نحوی جبران کن که مورد آزار قرار نگیرد. باید مسیرهای آتش را در روابط خود را جستجو کنیم گاهی حق دیگران را سبک می‌شماریم، در مسائل معنوی قرآن و ائمه اطهار (ع) که نعمت‌های خداوند هستند اولویت دارند و خداوند نیز در قرآن به آن اشاره کرده است.

وی تصریح کرد: بدترین تنبیه فرد گناهکار محروم کردن او از پاداش مثبت و منفی است و او را نادیده بگیریم. گاهی باید برای خاموش کردن رفتار و ظالم دیگران توجهی به آن نداشته باشیم.

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تشریح کرد: خداوند در آیه ۱۷۴ سوره بقره فرموده است که «إِنَّ الَّذِینَ یکتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکتَابِ وَیشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا أُولَٰئِک مَا یأْکلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا یکلِّمُهُمُ اللَّهُ یوْمَ الْقِیامَةِ وَلَا یزَکیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌخدا؛ آنان که پنهان دارند آیاتی از کتاب آسمانی را که خدا فرستاده بود و آن را به بهای اندک فروشند، جز آتش جهنّم در شکم نمی‌برند و در قیامت خدا با آنها سخن نگوید و (از پلیدی عصیان) پاکشان نگرداند، و هم آنان را در قیامت عذابی دردناک خواهد بود». در این آیه به کتمان کردن نزولات خداوند اشاره شده بنابراین وقتی کلام و دین خدا را ارزان می‌فروشیم در باطن برای خود آتش جمع‌آوری می‌کنیم و خداوند فرموده وقتی شما چنین کاری می‌کنید من در روز قیامت با شما سخن می‌گویم چون وقتی با شما سخن گفتم آن را کتمان کردید. در این دنیا خداوند دائماً با ما سخن می‌گوید و ما آن را نادیده می‌گیریم و به اصطلاح خداوند را ارزان می‌فروشیم و اینجاست که عذاب ما بزرگ‌تر می‌شود.

وی تبیین کرد: عزیزترین موضوع عشق، خداست و خدا ما را تنها نمی‌گذارد و در شب قدر درها را باز کرده است پس چرا خود را پاک نکنیم ما با محبتی بزرگ مواجه هستیم و باید به آن توجه داشته باشیم وقتی از کسی کینه داریم با چه حقی آن‌را نگه می‌داریم؟ اگر حقی بر گردن داریم چرا آن را نگاه داشتیم؟ اگر شاکر نیستیم چرا شکر نعمت خداوند را برجای نمی‌آوریم.

جان‌بزرگی گفت: امام سجاد (ع) مهارت خواستن از خدا را می‌آموزند و درک لازمه آن است؛ امام سجاد (ع) سعی کرده است ادراک ما را گسترش دهد بزرگ‌ترین فقر ادراک ما نسبت به خداست. در شب قدر خود را پاک کنیم و تصمیمات خود را بگیریم تا زمینه جذب اعطای خداوند فراهم شود؛ تا زمانی که حال ما بد باشد زمینه‌های نار و آتش در وجود ما بسیار است.

وی با اشاره به دعای «خَلِّصْنا مِنَ النّارِ یا رَبِّ» بیان کرد: می‌گوییم خدایا از آنچه مستعد سوختن هستیم خلاصمان کن بنابراین در این شب‌ها حساب و کتاب کنیم و حواسمان باشد و از معرفی دین خود هراس نداشته باشیم و مسخره کردن دیگران برایمان مهم نباشد بلکه افتخار کنیم که مسلمان هستیم؛ اگر خطاکار هم باشیم دین خود را ارزان نفروشیم چون خداوند از بندگان چیزی جز نیکی و احسان نمی‌خواهد.

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه سپس به فراز 45 دعای ابوحمزه ثمالی اشاره کرد: «وَارْزُقْنی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فی عامِنا هذا وَفی کلِّ عام وَارْزُقْنی رِزْقاً واسِعاً مِنْ فَضْلِک الْواسِعِ وَاصْرِفْ عَنّی یا سَیدی الاْسْوآءَ وَاقْضِ عَنِّی الدَّینَ وَالظُّلاماتِ حَتّی لا اَتَاَذّی بِشَیء مِنْهُ وَخُذْ عَنّی بِاَسْماعِ وَاَبْصارِ اَعْدائی وَحُسّادی وَالْباغینَ عَلَی وَانْصُرْنی عَلَیهِمْ وَاَقِرَّ عَینی وَفَرِّحْ قَلْبی؛ و روزی‌ام کن حج خانه کعبه را در این سال و در هر سال و روزی‌ام ده روزی فراخی از فضل وسیع خود و بدی‌ها را ای آقایم از من دور کن و بدهی‌ها و مظلمه‌هایی که به گردن دارم از من ادا فرما به‌طوری که به خاطر چیزی از آن‌ها ناراحت نباشم و گوش و چشم دشمنان و حسودان و ستمکارانم را بر من ببند و بر ایشان یاری‌ام ده و دیده‌ام را روشن کن و دلم را شاد گردان».

وی گفت: امام سجاد (ع) در دعا حج را از خداوند متعال درخواست می‌کند وقتی که انسان به حج مشرف می‌شود ایمانش تغییر می‌کند و هر مراسم آن نماد یک حرکت معنوی فوق‌العاده است. امام سجاد (ع) در ادامه دعای وسع روزی را مطرح می‌کنند؛ وسع روزی و عافیت بسیار تکرار شده است چراکه این 2 به انسان آرامش می‌دهند در حالی که ما از نعمت سلامتی غافل هستیم.

جان‌بزرگی مطرح کرد: امام سجاد (ع) در ادامه این فراز می‌فرمایند خدایا بدی‌ها را از من دور کن و هر جایی که بدی وجود دارد کمک کن که نزدیک آن‌ها نشوم، تأکید شده است که فردای شب قدر مانند آن است که انسان تازه متولد شده است. بسیاری از دعاهای امام سجاد (ع) مانند حج و وسعت روزی دعاهای پیشگیرانه هستند چون تأکید داریم که خداوند بدی‌ها را از ما دور کند.
وی متذکر شد: در ماه رمضان در دعاها از خداوند می‌خواهیم تا قرض‌های مادی و معنوی ما را پرداخت کند چون بدهی، زمینه جمع کردن آتش است به گونه‌ای که از اساتید بسیاری گفتند که امام حسین (ع) در شب عاشورا دِین خود را از گردن بدهکاران برداشتند؛ می‌آموزیم که وقتی دین بر گردن ما باشد گرفتار هستیم و نمی‌توانیم حرکت کنیم پس باید آن را برطرف کنیم.

«بدهی» و «ستم» و کاهش اعتماد به نفس

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: از خدا می‌خواهیم تا دِین ظلم‌هایی که بر عهده ماست را ادا و اثرات کارهای بد را متوقف کند چون اگر دِین ادا نشود باعث آزار من خواهد شد؛ البته فراموش نکنیم که داشتن بدهی و ستم بر دیگران اعتماد به نفس انسان را کاهش می‌دهد؛ راه‌های نفوذ باید تحت مدیریت فرد باشد اگر فرد این راه‌ها را مدیریت کند می‌گوییم عزت نفسش حفظ شده است.

وی تصریح کرد: بر عدم مجادله در برابر جاهل تأکید شده است چون خودمان گرفتار خواهیم شد؛ امام سجاد (ع) در دعا از خدا می‌خواهند کاری کند که دشمنان من دور شوند و چشمان آن‌ها من را نبیند خدایا من را از شر دشمنان محفوظ کن و چشم و گوش حسودان من را ببند.

جان‌بزرگی اظهار کرد: حسادت در کنار دشمنی قرار گرفته است در سوره فلق بر رهایی از حسد حسودان اشاره شده است وقتی که حاسد، حسد می‌ورزد خطرناک می‌شود و خیلی چیزها را نادیده می‌گیرد یک حسود حاضر است خود و طرف مقابل را بسوزاند. پس فراموش نکنید آتش حسد رحم نمی‌کند و این شب‌ها از خداوند بخواهیم این مسیرها را برای ما ببندد.

چرا از خداوند شادی قلب بخواهیم؟

وی افزود: امام سجاد (ع) می‌گویند کسانی که از حد خود عبور می‌کنند را دفع و من را بر آنان پیروز کن، سپس از خداوند چشم‌روشنی و پس از آن شادی قلب می‌خواهند؛ امام سجاد (ع) به ما می‌آموزند که از خدا شادی قلب بخواهیم تا حسادت و امثال آن در قلب شکل نگیرد. امام سجاد (ع) در ادامه از خداوند شادی می‌خواهند یعنی گمان ما به خداوند مثبت است و امید داریم در شب قدر به ما چشم‌روشنی دهد و قطعاً خداوند کنار حسن ظن ماست.

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: گفته می‌شود در روز قیامت وقتی یک نفر پس از محاسبه اعمالش مردود می‌شود چند قدم می‌رود و بازمی‌گردد و پشت سر خود را نگاه می‌کند به او می‌گویند چرا برگشته و نگاه می‌کنی که گفته می‌شود به خدا امید دارم و خداوند می‌گوید او را برگردانید.

وی ادامه داد: ائمه اطهار (ع) همیشه دشمنان را بر خود اولویت داده است و این را در رفتار حضرت علی (ع) با قاتلش ابن ملجم مشاهده می‌کنیم حضرت خطاب به فرزندانشان می‌گویند که اگر بهبود پیدا کردم خودم می‌دانم با قاتلم چگونه رفتار کنم و اگر دار فانی را وداع گفتم از حد تجاوز نکنید یک ضربه زده است و تنها یک ضربه به او بزنید، او در دست شما اسیر است مراقب رفتار خود باشید.

جان‌بزرگی در پایان گلایه کرد: عدم معرفی ائمه (ع) به همگان خیانت در حق بشریت است؛ درد است که از کسانی الگو بگیریم که در زندگی خود مانده‌اند بنابراین بهتر است که ائمه اطهار (ع) را به عنوان الگو به جهانیان معرفی کنیم.